تریسْتان و ایزوت (Tristan and Iseult)
(یا: تریسترامو ایزولده) در افسانه های سلتی، قهرمان رُمانسی سوگناک (تراژیک). تریستان را فرستاده بودند تا ایزولده را برای عمویش، مارک، شاه کورنوال، خواستگاری کند، اما خود عاشق او شد. داستان عشق آن دو به صورت بخشی از داستان های سلحشوران آرتور شاه درآمد و موضوع اپرای تریستان و ایزولده، اثر ریشارد واگنر است. بنابر روایت، معجون جادویی عشقی که برای شاه و همسرش در نظر گرفته شده بود سهواً به تریستان و ایزولده داده شد، و این امر بین آن دو عشقی ابدی پدید آورد. آنان برای دیدن یکدیگر به ترفندهای مختلف متوسل می شدند، اما سرانجام تریستان عازم برتانی شد و با زن دیگری به نام ایزولدۀ سپید دست اسماً ازدواج کرد. تریستان پس از آن که از سلاحی زهرآلود زخم برداشت، کسی را در پی عشق حقیقی خود فرستاد، زیرا نجاتش فقط به دست او بود؛ قرار بر آن شد که چنانچه کشتی به هنگام بازگشت حامل ایزولده باشد بادبان سفید و در غیر آن بادبان سیاه برافرازد. بادبان سفید برافراشته شد، اما همسر حسود تریستان به او خبر دروغ داد و تریستان از فرط نومیدی جان سپرد؛ ایزولده نیز با دیدن او، از شدت اندوه در کنار او جان داد. از گورهایشان دو درخت رویید و در هم پیچید. قدیمی ترین نسخه های این داستان، که بر پایۀ منبع سلتی آن نوشته شده، رُمانس های دو شاعر آنگلو ـ نورمان قرن ۱۲م است: تامس (که بخش هایی از اثر او در دست است) و بِرول؛ در قرن ۱۳م، گوتفرید فون استراسبورگ حماسۀ تریستان و ایزولده را به نظم درآورد. این داستان نام های پیکتی دارد و در آن عناصر و رویدادهای مشابهی از فرهنگ های ویلز، کورنوال، برتون و ایرلند دیده می شود. از مشهورترین اقتباس های این افسانه در قرون میانه باید از 'تریستان و ایزولده'، سرودۀ گوتفرید اهل استراسبورگ نام برد که در حدود ۱۲۱۰ م سروده شده است. اشاراتی به افسانه در کمدی الهی، فصل پنجم از کتاب جهنم دیده می شود. ازجمله آثار بی شماری که از قرن ۱۵ م بدین سو به اقتباس از این اثر نوشته یا سروده شده اند: ۱. 'تریستان و ایزولده'، که نمایش نامه ای ناتمام از هانس زاکس به زبان آلمانی است؛ ۲. تریستان، اثر ناتمام ویلهلم فون شلگل، به زبان آلمانی، نوشته شده در ۱۸۸۰؛ ۳. رمانس 'تریستان و ایزولده'، نوشتۀ هرمان کورتس به زبان آلمانی، نوشته شده در ۱۸۴۴؛ ۴. تریسترام و ایزوت، سرودۀ مثیو آرنولد، به زبان انگلیسی، منتشرشده در ۱۸۵۲؛ ۵. داستان تریستان و ایزوت به فرانسه، که صورت بازسازی شدۀ افسانه است از روی قطعات کهن آن، به روایت ژوزف بدیه در ۱۹۰۰ (ترجمۀ فارسی این افسانه از روی همین کتاب صورت گرفته)؛ ۶. 'تریستان و ایزولده'، نمایشی موزیکال از ریشارد واگنر که در ۱۸۶۵ به روی صحنه رفت و مهم ترین تصنیف قرن نوزدهمی ملهم از این افسانه است.
(یا: تریسترامو ایزولده) در افسانه های سلتی، قهرمان رُمانسی سوگناک (تراژیک). تریستان را فرستاده بودند تا ایزولده را برای عمویش، مارک، شاه کورنوال، خواستگاری کند، اما خود عاشق او شد. داستان عشق آن دو به صورت بخشی از داستان های سلحشوران آرتور شاه درآمد و موضوع اپرای تریستان و ایزولده، اثر ریشارد واگنر است. بنابر روایت، معجون جادویی عشقی که برای شاه و همسرش در نظر گرفته شده بود سهواً به تریستان و ایزولده داده شد، و این امر بین آن دو عشقی ابدی پدید آورد. آنان برای دیدن یکدیگر به ترفندهای مختلف متوسل می شدند، اما سرانجام تریستان عازم برتانی شد و با زن دیگری به نام ایزولدۀ سپید دست اسماً ازدواج کرد. تریستان پس از آن که از سلاحی زهرآلود زخم برداشت، کسی را در پی عشق حقیقی خود فرستاد، زیرا نجاتش فقط به دست او بود؛ قرار بر آن شد که چنانچه کشتی به هنگام بازگشت حامل ایزولده باشد بادبان سفید و در غیر آن بادبان سیاه برافرازد. بادبان سفید برافراشته شد، اما همسر حسود تریستان به او خبر دروغ داد و تریستان از فرط نومیدی جان سپرد؛ ایزولده نیز با دیدن او، از شدت اندوه در کنار او جان داد. از گورهایشان دو درخت رویید و در هم پیچید. قدیمی ترین نسخه های این داستان، که بر پایۀ منبع سلتی آن نوشته شده، رُمانس های دو شاعر آنگلو ـ نورمان قرن ۱۲م است: تامس (که بخش هایی از اثر او در دست است) و بِرول؛ در قرن ۱۳م، گوتفرید فون استراسبورگ حماسۀ تریستان و ایزولده را به نظم درآورد. این داستان نام های پیکتی دارد و در آن عناصر و رویدادهای مشابهی از فرهنگ های ویلز، کورنوال، برتون و ایرلند دیده می شود. از مشهورترین اقتباس های این افسانه در قرون میانه باید از 'تریستان و ایزولده'، سرودۀ گوتفرید اهل استراسبورگ نام برد که در حدود ۱۲۱۰ م سروده شده است. اشاراتی به افسانه در کمدی الهی، فصل پنجم از کتاب جهنم دیده می شود. ازجمله آثار بی شماری که از قرن ۱۵ م بدین سو به اقتباس از این اثر نوشته یا سروده شده اند: ۱. 'تریستان و ایزولده'، که نمایش نامه ای ناتمام از هانس زاکس به زبان آلمانی است؛ ۲. تریستان، اثر ناتمام ویلهلم فون شلگل، به زبان آلمانی، نوشته شده در ۱۸۸۰؛ ۳. رمانس 'تریستان و ایزولده'، نوشتۀ هرمان کورتس به زبان آلمانی، نوشته شده در ۱۸۴۴؛ ۴. تریسترام و ایزوت، سرودۀ مثیو آرنولد، به زبان انگلیسی، منتشرشده در ۱۸۵۲؛ ۵. داستان تریستان و ایزوت به فرانسه، که صورت بازسازی شدۀ افسانه است از روی قطعات کهن آن، به روایت ژوزف بدیه در ۱۹۰۰ (ترجمۀ فارسی این افسانه از روی همین کتاب صورت گرفته)؛ ۶. 'تریستان و ایزولده'، نمایشی موزیکال از ریشارد واگنر که در ۱۸۶۵ به روی صحنه رفت و مهم ترین تصنیف قرن نوزدهمی ملهم از این افسانه است.
wikijoo: تریستان_و_ایزوت