ترکیب مفصل

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] ترکیب مفصل، از اصطلاحات علم منطق بوده و به معنای توهم وجود ترکیب و از اسباب مغالطه لفظ مرکب می باشد.
ترکیب مفصل از اقسام مغالطه لفظ مرکب و سبب به وجود آمدن آن «توهم وجود ترکیب» است و آن در جایی است که از کنار هم قرار گرفتن دو یا چند امری که صدق کلام، منوط به انفصال و انفراد آنهاست، تصور و توهم انضمام و ترکیب به ذهن شنونده یا خواننده القا شود و با این توهم، کلام نیز کاذب باشد، مغالطه ترکیب مفصل شکل گرفته است که سبب آن «ترکیب مفصل» یا «توهم وجود ترکیب» نام دارد.
بیان مثال
برای مثال، فردی که شعر می گوید و به لحاظ اخلاقی، فرد خوبی است اگر در وصف وی گفته شود: «فلانی شاعر خوب است.» اگر «فلانی شاعر» مبتدا در نظر گرفته شده باشد و «خوب است» خبر آن محسوب شود این جمله صادق است؛ زیرا ترکیبی میان شاعر و خوب به لحاظ صفت و موصوف بودن لحاظ نشده است، بلکه ترکیب میان فلانی و شاعر به صورت صفت و موصوف وجود دارد، اما اگر جمله طوری ادا شود که «فلانی» مبتدا شود و «شاعر خوب است» خبر آن شود و این مطلب القا شود که او شاعری خوب و تواناست، جمله کاذب می شود.

دانشنامه آزاد فارسی

ترکیب مُفَصَّل
(یا: مغالطه به اشتراک قسمت) گونه ای مغالطه، عکس «تفصیل مرکب»، و آن چنان است که دو حکم مختلف که باید در دو قضیه بیان شوند، در یک قضیه بیان می شوند. مثلاً اگر دو قضیۀ «ابن سینا فقیه است» و «ابن سینا در علوم عقلی ماهر است» را به صورت «ابن سینا فقیه ماهری است» بیان کنیم، خواننده فقط معنای فقیه ماهر بودن را از جمله درمی یابد و به همین سبب حکم نادرست است.

پیشنهاد کاربران

بپرس