تُرْکمان چای ، عهدنامه
معاهده ای سیاسی و استعماری بین دولت های ایران و روسیۀ تزاری. عباس میرزا، به نمایندگی از ایران، و پاسکویچ ، به نمایندگی از روسیۀ تزاری، در ده ترکمان چای ، این عهدنامه را در ۲۲ فوریۀ ۱۸۲۸/۶ شعبان ۱۲۴۳ق منعقد کردند. پس از شکست ایران از روسیۀ تزاری و عقد عهدنامۀ گلستان ، دولت ایران برای پس گیری سرزمین های ازدست رفته ، بار دیگر جنگ علیه روسیه را با فتاوای جهاد علمای شیعۀ عراق و ایران آغاز کرد، ولی با وجود پیروزی های اولیه ، دولت ایران شکست خورد و این عهدنامه را منعقد کرد. عهدنامۀ ترکمان چای دو بخش سیاسی و تجاری داشت. به موجب عهدنامۀ سیاسی ، ایرانافزون بر تعهدات خود در عهدنامۀ گلستان ، متعهد بود خانات ایرَوان و نَخْجَوان را نیز که در دو طرف رود اَرَس بود به روس ها واگذار کند و بابت خسارت جنگ مبلغ ده کرور (۵ میلیون ) تومان به روسیه بپردازد و حق تردد در دریای خزر هم فقط به کشتی های جنگی روس داده شد. همچنین روس ها متعهد شدند که حق سلطنت ایران را برای عباس میرزا ولیعهد به رسمیت بشناسند. به موجب عهدنامۀ تجاری ، اتباع روسیه می توانستند که در همۀ مناطق ایران تجارت کنند. همچنین محاکم ایرانی حق نداشتند در صورت تخلف یا جنایت اتباع روس ، متعرض آن ها شوند و در صورت اثبات جرم ، می بایست نمایندۀ سفارت یا کنسولگری روسیه در محکمه حضور یابد. بعدها ایران این حقّرا که به کاپیتولاسیون شهرت دارد به اتباع دیگر کشورها نیز داد.
معاهده ای سیاسی و استعماری بین دولت های ایران و روسیۀ تزاری. عباس میرزا، به نمایندگی از ایران، و پاسکویچ ، به نمایندگی از روسیۀ تزاری، در ده ترکمان چای ، این عهدنامه را در ۲۲ فوریۀ ۱۸۲۸/۶ شعبان ۱۲۴۳ق منعقد کردند. پس از شکست ایران از روسیۀ تزاری و عقد عهدنامۀ گلستان ، دولت ایران برای پس گیری سرزمین های ازدست رفته ، بار دیگر جنگ علیه روسیه را با فتاوای جهاد علمای شیعۀ عراق و ایران آغاز کرد، ولی با وجود پیروزی های اولیه ، دولت ایران شکست خورد و این عهدنامه را منعقد کرد. عهدنامۀ ترکمان چای دو بخش سیاسی و تجاری داشت. به موجب عهدنامۀ سیاسی ، ایرانافزون بر تعهدات خود در عهدنامۀ گلستان ، متعهد بود خانات ایرَوان و نَخْجَوان را نیز که در دو طرف رود اَرَس بود به روس ها واگذار کند و بابت خسارت جنگ مبلغ ده کرور (۵ میلیون ) تومان به روسیه بپردازد و حق تردد در دریای خزر هم فقط به کشتی های جنگی روس داده شد. همچنین روس ها متعهد شدند که حق سلطنت ایران را برای عباس میرزا ولیعهد به رسمیت بشناسند. به موجب عهدنامۀ تجاری ، اتباع روسیه می توانستند که در همۀ مناطق ایران تجارت کنند. همچنین محاکم ایرانی حق نداشتند در صورت تخلف یا جنایت اتباع روس ، متعرض آن ها شوند و در صورت اثبات جرم ، می بایست نمایندۀ سفارت یا کنسولگری روسیه در محکمه حضور یابد. بعدها ایران این حقّرا که به کاپیتولاسیون شهرت دارد به اتباع دیگر کشورها نیز داد.
wikijoo: ترکمان_چای_،_عهدنامه