ترکمان
/torkamAn/
لغت نامه دهخدا
ترکمان. [ ت ُ ک َ ] ( اِخ ) لقب طایفه ای هم هست از ترکان بی اعتدال. گویند این طایفه از اولاد یافث بن نوح نیستند. ( برهان ). نام طایفه ای است معروف و مشهور از گرگان استراباد تا خوارزم و از آنجا تا بلخ و بخاراو سمرقند و مرو و سرخس.ایلات ایشان صحرانشینی کنند و به خیمه و خرگاه و الاچیق ، ییلاق و قشلاق گزینند و چندین طایفه اند و بعضی از ایشان در آذربایجان سالها سلطنت داشتند و در تواریخ مسطور است. ( از انجمن آرا ) ( آنندراج ). لقب طایفه ای معروف که در پایه فروتر از ترکان اند. ( آنندراج ) ( بهارعجم ). نام قومی از ترک... و در سراج نوشته که چون اینها از ترکان پایه کمتر دارند چنین موسوم شدند یعنی مانند ترکان و بعضی نوشته که مرکب نیست. ( غیاث اللغات ). اصلی است ترکان را به غایت نامردم و ناداشتند وقیل به فتح تا. ( شرفنامه منیری ). طایفه ای از ترکان صحرانشین که اکنون مطیع و منقاد و محکوم دولت روس اند و در ترکستان متفرق باشد. ( ناظم الاطباء ). ترکمان یا ترکمن نام قومی است ترک در آسیای مرکزی. این نام از قرن پنجم هجری ( یازدهم میلادی ) نخست به شکل جمع فارسی «ترکمانان » توسط نویسندگان ایرانی مانند گردیزی وابوالفضل بیهقی استعمال شده و بهمان معنی که اغز درترکی و غز در عربی و فارسی بکار رفته. میدانیم که غزان نخست در مغولستان سکونت داشتند و در کتیبه های ارخون متعلق به قرن هشتم میلادی ، ذکر ایشان در مغولستان رفته. اغزان مزبور را ترک محسوب داشته اند نه ترکمان ، ترکمانان ، را فقط در جانب مغرب یاد کرده اند، نخست با تلفظ «تو کو مونگ در دایرة المعارف چینی قرن هشتم میلادی ( تونگ تین فصل 193 ). بقول تونگ تین ، کلمه توکومنگ نام دیگریست که بکشور سوک تاک یعنی کشور آلانان اطلاق شده و اینان در آغاز تاریخ میلادی در مشرق تا مسیر سفلای سیردریا مستقر بودند و آنجا در قرن چهارم هَ. ق. ( دهم میلادی ) مقر اصلی اغزان بود. در کتب جغرافیایی عرب ، ترکمان ( الترکمان یا الترکمانیون ) فقط توسط مقدسی در شرح چند شهر واقع در شمال و شمال غربی «اربیجاب » یا «سیرام » که موقع آن درست معلوم نیست ، آمده در باب اصل کلمه ترکمان در قرن پنجم اطلاعی نداشته و اینکه آن را از ترکیب فارسی «ترک مانند» گرفته اند. ( محمد کاشغری ج 3 ص 307 ). وجه اشتقاقی عامیانه است ( همین وجه اشتقاق درمتن برهان نقل شده است ). بعلت مهاجرت های ترکمانان بسوی مغرب ، زبان و قیافه آنان تعدیل شد، بقسمی که بین ایشان و بقیه ترکمانان فقط شباهتی مختصر باقی ماند. امروزه ترکمانان در آسیای مرکزی و شمال گرگان و خراسان سکونت دارند. سلسله های ترکمان که در ایران دوره اسلامی حکومت کرده اند: قراقوینلو ( 780 - 874 هَ. ق. )، آق قوینلو ( 780 - 980 هَ. ق. )، قاجاریه ( 210 - هَ. ق. 1304 هَ. ق. ).( حاشیه برهان چ معین ). ج ، تراکمه :... را فرموده ایم با جمله ترکمانان نیشابور نزدیک تو آیند... و ترکمانانرا دل گرم کرده. بخمارتاش سپرد. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 267 ). از خراسان به حدیث ترکمانان و آمدن ایشان به حدود مرو و سرخس و بادغیس و باورد وفسادهای بافراط که میرود. ( تاریخ بیهقی ایضاً ص 440 ). و دو سالار محتشم نیز با لشکرها به بلخ و تخارستان اند. چگونه ممکن گردد ترکمانان رودبار را قصد مرو کردن و از بیابان برآمدن. ( تاریخ بیهقی ایضاً ص 453 ).بیشتر بخوانید ...
فرهنگ فارسی
۱- ( اسم ) ۲- فردی از قوم ترکمان
دهی از دهستان باراندوز چای است که در بخش حومه شهرستان رضائیه و ۲٠ هزار گزی جنوب خاوری رضائیه قرار دارد جلگه معتدل است و ۱٠٠ تن سکنه دارد.
گویش مازنی
پیشنهاد کاربران
تُرکمان ( به انگلیسی: Turkoman ) ، اصطلاحی است که در قرون وسطی برای تُرکان اغوز استفاده می شد. به گفته نویسندگان آن دوران مانند ابوریحان بیرونی و مروزی، این اصطلاح به بخشی از تُرکان اوغوز که به اسلام گرویده بودند، اشاره داشته است. تُرکمان در مجموع یک اصطلاح است که از دوره های میانه، به همراه نام باستانی و آشنای تُرک و نام قبیله هایی مانند ( افشار، بیات، بایندر، قایی، بیگدلی، سالور و … ) برای اشاره به تُرکان اغوز که در آناتولی ( ترکیه کنونی ) ، آذربایجان، ایران و ترکمنستان ساکن شده اند استفاده شده. تُرکمان را نباید با ترکمن ( امروزی ) اشتباه گرفت. ترکمان یک اصطلاح عمومی برای قبایل نیمه عشایر تُرک بود ولی ترکمن نام مخصوص یکی از اقوام ترک است.
... [مشاهده متن کامل]
در آناتولی، از اواخر قرون وسطی، آن را با عنوان «عثمانی» از نام دولت و سلسله حاکم ( امپراتوری عثمانی ) بکار می بردند. از قرن هفده میلادی در آذربایجان استفاده از آن متوقف شد، اما به عنوان خود نام قبایل نیمه عشایری تراکمه، یک گروه زیر قومی از مردم آذربایجان باقی ماند.
امروزه این اصطلاح هنوز توسط ترکمن های آسیای میانه ( جمعیت اصلی ترکمنستان ) ، ترکمن های ایران، ترکمن های افغانستان، ترکمن های روسیه، ترکمان های عراقی و ترکمان های سوریه استفاده می شود.
واژه های ترکمن و تُرکمان در گذشته به تمامی قبایل ترک تبار اغوز گفته می شد که این معنا با کاربرد قوم ترکمن امروزین تفاوت دارد. به این معنا که ترکمن های کنونی شاخه ای از ترکمن ها در نوشته های قدیمی فارسی هستند. برای اولین بار، اصطلاح «تُرکمن» یا «تُرکمان» در منابع چینی قرن هشتم و نهم میلادی ذکر شده است ( به عنوان Тö - kü - möng، احتمالاً در یِدی سو ) . گسترش اصطلاح تُرکمان با گسترش نفوذ و فتوحات قسمتی از ترکان اوغوز که به اسلام گرویده بودند رخ داده است.
بیشترین گسترش اصطلاح ترکمان در دوران فتوحات امپراتوری سلجوقی اتفاق افتاده است. قبایل مسلمان تُرکان اوغوز در اطراف قبیله قنیق که هسته اصلی اتحادیه آینده امپراتوری سلجوقی و دولتی است که آن ها در قرن یازدهم ایجاد کردند، جمع شدند. از زمان سلجوقیان، سلاطین سلسله برای تقویت قدرت خود در مناطق مختلف خاورمیانه، شهرک های نظامی ایجاد کردند؛ بنابراین شهرک های بزرگ تُرکمان در سوریه، عراق و شرق آناتولی ایجاد شد. پس از نبرد ملازگرد، تُرکان اوغوز به طور گسترده در سراسر آناتولی و آذربایجان ( منطقه تاریخی عمدتاً در شمال غربی ایران ) مستقر شدند. در قرن یازدهم میلادی، تُرکمانان به طور متراکم در اران جمع شدند. نویسنده پارسی گوی قرن دوازدهم، ابوطاهر مروزی دربارهٔ تُرکمان ها چنین نوشت:
... [مشاهده متن کامل]
در آناتولی، از اواخر قرون وسطی، آن را با عنوان «عثمانی» از نام دولت و سلسله حاکم ( امپراتوری عثمانی ) بکار می بردند. از قرن هفده میلادی در آذربایجان استفاده از آن متوقف شد، اما به عنوان خود نام قبایل نیمه عشایری تراکمه، یک گروه زیر قومی از مردم آذربایجان باقی ماند.
امروزه این اصطلاح هنوز توسط ترکمن های آسیای میانه ( جمعیت اصلی ترکمنستان ) ، ترکمن های ایران، ترکمن های افغانستان، ترکمن های روسیه، ترکمان های عراقی و ترکمان های سوریه استفاده می شود.
واژه های ترکمن و تُرکمان در گذشته به تمامی قبایل ترک تبار اغوز گفته می شد که این معنا با کاربرد قوم ترکمن امروزین تفاوت دارد. به این معنا که ترکمن های کنونی شاخه ای از ترکمن ها در نوشته های قدیمی فارسی هستند. برای اولین بار، اصطلاح «تُرکمن» یا «تُرکمان» در منابع چینی قرن هشتم و نهم میلادی ذکر شده است ( به عنوان Тö - kü - möng، احتمالاً در یِدی سو ) . گسترش اصطلاح تُرکمان با گسترش نفوذ و فتوحات قسمتی از ترکان اوغوز که به اسلام گرویده بودند رخ داده است.
بیشترین گسترش اصطلاح ترکمان در دوران فتوحات امپراتوری سلجوقی اتفاق افتاده است. قبایل مسلمان تُرکان اوغوز در اطراف قبیله قنیق که هسته اصلی اتحادیه آینده امپراتوری سلجوقی و دولتی است که آن ها در قرن یازدهم ایجاد کردند، جمع شدند. از زمان سلجوقیان، سلاطین سلسله برای تقویت قدرت خود در مناطق مختلف خاورمیانه، شهرک های نظامی ایجاد کردند؛ بنابراین شهرک های بزرگ تُرکمان در سوریه، عراق و شرق آناتولی ایجاد شد. پس از نبرد ملازگرد، تُرکان اوغوز به طور گسترده در سراسر آناتولی و آذربایجان ( منطقه تاریخی عمدتاً در شمال غربی ایران ) مستقر شدند. در قرن یازدهم میلادی، تُرکمانان به طور متراکم در اران جمع شدند. نویسنده پارسی گوی قرن دوازدهم، ابوطاهر مروزی دربارهٔ تُرکمان ها چنین نوشت:
ترک ایمان=ترکمان و ترکمن
نام شهری درآذربایجان هست که بسیار باستانی است و البته نه آنکه درعهدنامه روس وایران شریک بودترکمن باستان دراثرزلزله ازبین رفته وتنها چندین نفرازآنهازنده مانده بود که به کمک کردها وترک هاروستایی به نام ترکمان
... [مشاهده متن کامل]
... [مشاهده متن کامل]
چای ساختن که ترک وترکمن هادرطرف شمالرودخانه ساکن شدن وکردا در طرف دیگر رودخانه که که به رسم ترکن هاطرف شمال به دوقسمت بالا سروپایین سر تقسیم شد حتی نام محله های ترکمانچای هنوز هم باقی هست
ترک با ایمان
1 نام روستائی در نزدیکی تبریز
2 معماران شیرازی که کار گنبد مساجد را میکردند آخرین بازبینی گنبد ترکمان یا تائید کار گنبد معنی داشت
3 قومی از اقوام ایرانی ساکن شمال ایران
2 معماران شیرازی که کار گنبد مساجد را میکردند آخرین بازبینی گنبد ترکمان یا تائید کار گنبد معنی داشت
3 قومی از اقوام ایرانی ساکن شمال ایران