وَردایست یا تروپوپاز ( به انگلیسی: Tropopause ) بخشی از هواکره ( اتمسفر ) است که نقش لایه مرزی میانی وردسپهر ( تروپوسفر ) و پوشن سپهر ( استراتوسفر ) را دارد.
با فاصله گرفتن از سطح زمین٬ دمای هوا کاهش پیدا می کند. تروپوپاز منطقه ای است که در آنجا کاهش دما با افزایش ارتفاع متوقف می شود و جو در آنجا به طور کامل خشک است. نرخ کاهش دما در تروپوسفر مثبت است٬ یعنی در لایۀ تروپوسفر٬ با افزایش ارتفاع از میزان دما کاسته می شود. در حقیقت تروپوپاز منطقه ای است که این نرخ کاهش دما از مثبت به منفی تغییر می کند و بنابراین نرخ کاهش دما در استراتوسفر منفی است٬ یعنی در این لایه با افزایش ارتفاع٬ بر میزان دمای هوا افزوده می شود. تعریف دقیق تروپوپاز که توسط سازمان جهانی هواشناسی مورد استفاده قرار می گیرد این گونه است:
در تعریف فوق٬ سطح تروپوپاز به عنوان یک تابع پیوسته در نظر گرفته شده است٬ یعنی دما در این لایه تابعی پیوسته از ارتفاع است٬ اما گرادیان دما این گونه نیست.
تروپوسفر یکی از پایین ترین لایه ها در هواکره است که در بالای لایۀ سطحی جو زمین قرار دارد و منطقه ای است که بیشتر پدیده های جوی در آن اتفاق می افتند. تروپوسفر از بالای لایه سطحی جو گسترش پیدا می کند و ارتفاع اش به طور متوسط از ۹ کیلومتر در مناطق قطبی تا ۱۷ کیلومتر در مناطق استوایی تغییر می کند. اندازه گیری نرخ کاهش دما در لایه های تروپوسفر و استراتوسفر٬ به شناسایی محدودۀ مکانی تروپوپاز کمک می کند٬ زیرا نرخ کاهش دما در استراتوسفر منفی است٬ یعنی با افزایش ارتفاع در این لایه٬ دمای هوا نیز افزایش می یابد٬ تروپوپاز در منطقه ای قرار گرفته که در آن نرخ کاهش دما٬ از حد معینی کمتر می باشد.
تروپوپاز از دمای تمام لایه های زیرین خود تأثیر می پذیرد٬ بنابراین در مناطق استوایی به بیشترین ارتفاع و در نقاط قطبی به کمترین ارتفاع خود می رسد. به همین دلیل٬ سردترین لایه در جو٬ در ارتفاع ۱۷ کیلومتری از سطح زمین بر فراز استوا قرار دارد. به دلیل تفاوت ارتفاع نقاط مختلف تروپوپاز٬ بیشترین و کم ترین ارتفاع های این لایه با نام های تروپوپاز استوایی و تروپوپاز قطبی شناخته می شود
روش دیگر تشخیص ناحیه تروپوپاز٬ بررسی ترکیبات شیمیایی موجود در جو است. به طور مثال٬ لایه های زیرین استراتوسفر حاوی مقادیر بیشتری گاز اوزون نسبت به لایه های بالاتر است٬ اما مقادیر کمتری بخار آب را در بردارد.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفبا فاصله گرفتن از سطح زمین٬ دمای هوا کاهش پیدا می کند. تروپوپاز منطقه ای است که در آنجا کاهش دما با افزایش ارتفاع متوقف می شود و جو در آنجا به طور کامل خشک است. نرخ کاهش دما در تروپوسفر مثبت است٬ یعنی در لایۀ تروپوسفر٬ با افزایش ارتفاع از میزان دما کاسته می شود. در حقیقت تروپوپاز منطقه ای است که این نرخ کاهش دما از مثبت به منفی تغییر می کند و بنابراین نرخ کاهش دما در استراتوسفر منفی است٬ یعنی در این لایه با افزایش ارتفاع٬ بر میزان دمای هوا افزوده می شود. تعریف دقیق تروپوپاز که توسط سازمان جهانی هواشناسی مورد استفاده قرار می گیرد این گونه است:
در تعریف فوق٬ سطح تروپوپاز به عنوان یک تابع پیوسته در نظر گرفته شده است٬ یعنی دما در این لایه تابعی پیوسته از ارتفاع است٬ اما گرادیان دما این گونه نیست.
تروپوسفر یکی از پایین ترین لایه ها در هواکره است که در بالای لایۀ سطحی جو زمین قرار دارد و منطقه ای است که بیشتر پدیده های جوی در آن اتفاق می افتند. تروپوسفر از بالای لایه سطحی جو گسترش پیدا می کند و ارتفاع اش به طور متوسط از ۹ کیلومتر در مناطق قطبی تا ۱۷ کیلومتر در مناطق استوایی تغییر می کند. اندازه گیری نرخ کاهش دما در لایه های تروپوسفر و استراتوسفر٬ به شناسایی محدودۀ مکانی تروپوپاز کمک می کند٬ زیرا نرخ کاهش دما در استراتوسفر منفی است٬ یعنی با افزایش ارتفاع در این لایه٬ دمای هوا نیز افزایش می یابد٬ تروپوپاز در منطقه ای قرار گرفته که در آن نرخ کاهش دما٬ از حد معینی کمتر می باشد.
تروپوپاز از دمای تمام لایه های زیرین خود تأثیر می پذیرد٬ بنابراین در مناطق استوایی به بیشترین ارتفاع و در نقاط قطبی به کمترین ارتفاع خود می رسد. به همین دلیل٬ سردترین لایه در جو٬ در ارتفاع ۱۷ کیلومتری از سطح زمین بر فراز استوا قرار دارد. به دلیل تفاوت ارتفاع نقاط مختلف تروپوپاز٬ بیشترین و کم ترین ارتفاع های این لایه با نام های تروپوپاز استوایی و تروپوپاز قطبی شناخته می شود
روش دیگر تشخیص ناحیه تروپوپاز٬ بررسی ترکیبات شیمیایی موجود در جو است. به طور مثال٬ لایه های زیرین استراتوسفر حاوی مقادیر بیشتری گاز اوزون نسبت به لایه های بالاتر است٬ اما مقادیر کمتری بخار آب را در بردارد.
wiki: تروپوپاز