تره

[ویکی فقه] تَره (فارسی میانه تَرَّگ)، نام دو گیاه خوراکی از جنس آلیوم از تیره سیریان است اما بیشتر گیاه شناسان آلیوم را از تیره سوسنیان می دانند، اما وندلبو تیره سیریان را از سوسنیان جدا کرده است.
این گیاه از گونه آمپلوپراسم است و در ایران با نام های گوناگونی شناخته می شود، مثلاً، گَنْدَنا/ گَنْدَنَه در خراسان، کوَر/ کوَرگ در مناطق کردنشین و کوار در گیلان . تا ۱۳۷۳ ش تره معمولی ایرانی را زیرْگونه آ. آمپلوپراسم ایرانیکم می دانستند، اما در این سال، موسوی و کاشی پس از مقایسه تره معمولی ایرانی با آ. آ. ایرانیکم، تره معمولی ایرانی را زیرگونه ای جدید یعنی آ. آ. پرسیکم معرفی کردند. این گیاه، به صورت خام یا پخته، استفاده خوراکی داشته و دارد، مثلاً در کوکو، جوشپره (نوعی آش)، سبزی پلو، ترش/ تورش تره و شیرین تره (دو غذای گیلانی، در نوعی از شیرین تره تنها سبزی مورد استفاده تره است)، قورمه سبزی و آش رشته.
تره فرنگی
در عربی کرّاث گفته می شود. این گیاه را از قدیم می شناخته اند. پزشکان دوره اسلامی انواع گوناگون و خواص دارویی آن را ذکر کرده اند. دیوسکوریدس (سده اول میلادی) که آثارش مهمترین منبع دانشمندان دوره اسلامی درباره گیاهان دارویی است، از کرّاث شامی (معادل فراسن قافالوطن یونانی) و کرّاث نبطی نام برده است جالینوس و به تبع او، اسحاق بن سلیمان اسرائیلی (متوفی ۳۲۵) و ابوریحان بیرونی (متوفی ۴۴۰) و حکیم مؤمن (متوفی ۱۰۸۰) و عقیلی علوی شیرازی (اواخر قرن دوازدهم) ، دو گونه برّی (وحشی، صحرایی) و بُستانی (مزروع) کرّاث را ذکر کرده اند.کرّاث نبطی را همان بستانی و کرّاث البقل/ کرّاث المائدة، و کرّاث شامی را از گونه های بستانی دانسته اند رازی (متوفی ۳۱۳)، به نقل از دیوسکوریدس ولی متفاوت با ترجمه عربی کتاب دیوسکوریدس، قائل به سه نوع کرّاث، بستانی و نبطی و کرّاث الکرم، شده و به نقل از جالینوس، کرّاث برّی را ذکر کرده است. ابن سینا (متوفی ۴۲۸) نیز به نقل از دیوسکوریدس، متفاوت با ترجمه عربی کتاب او و آنچه رازی نقل کرده، سه نوع شامی و نبطی و برّی (قُرْط) را نام برده است. ابن عوّام (قرن ششم) سه نوع بستانی (شامی) و نبطی و برّی، ابن بیطار (متوفی ۶۴۶) سه نوع شامی و نبطی و کرّاث الکرم، انطاکی (متوفی ۱۰۰۸) سه نوع شامی و نبطی و قرط (در مصر: کرّاث المائدة)، غافقی (متوفی ح۵۶۰) چهار نوعِ نبطی و کوهیان و کلْیکان/ کیلَکان و سلابس، و ابن میمون (متوفی ۶۰۰) نیز چهار نوعِ بلبس (بلابس) و شامی (بستانی، قِفْلوط) و نبطی (کوهی) و برّی (طیطان) را ذکر کرده اند.
شیوه های کاشت و نگهداری
ابن وحشیه (متوفی ۲۹۲) -مؤلف یا مترجم الفلاحة النبطیة- که شیوه های کشاورزی نبطیان قدیم و خرافات آنان را نقل کرده، درباره روش و زمان کاشت و کود مناسب و آبیاری کرّاث مطالبی نوشته است. به نوشته ابن عوّام، برای بزرگترشدن کرّاث باید چند تخم را باهم در تکه ای پارچه کتانی گذاشت و در سوراخ کوچکی قرار داد، در این صورت تمام بذرها به یک گیاه تبدیل می شود، و برای دفع آفت کرّاث باید قلب گرم گوسفندی را نَشُسته در عمق کم خاک گذاشت تا همه کرم ها به دور آن جمع شوند.
خواص داروئی
...

سبزی تره یا گندنا ( نام علمی: Allium Iranicum ) کوچک ترین هموند خانواده پیازهای خوراکی است. در آشپزی برگ آن به دلیل طعم ملایم تر از سیر و پیاز، کاربرد بیشتری دارد. [ ۳] این گیاه به طوری بومی در مناطق ایران و عراق رشد می کند. [ ۲] این گیاه به طور بومی در ایران و شمال عراق یافت شده است. [ ۴] تره در ایران بعنوان دارو برای درمان و هموروئید استفاده می شود. [ ۵]
افزودن تره کوهی در ماست همزده باعث غلظت و کیفت بالا می شود. [ ۶] به دلیل وجود فیبر بالا، در درمان یبوست کاربرد دارد. منبع خوبی از ویتامین C می باشد و در درمان اسکوربوت کاربرد دارد. اشتهاآور بوده و در درمان لاغری توصیه می شود. ترکیب سماق با آب تازه تره برای درمان زگیل بسیار مفید است. [ ۷]
سبزی تره در بسیاری از غذاهای ایرانی استفاده می شد. [ ۸]
این سبزی برای رشد کردن به نور کامل خورشید نیاز دارد و در مکان های نیم سایه به خوبی رشد نمی کند. گرمای زیاد موجب از دست رفتن سبزی می شود؛ بنابراین تره را در فصل مناسب کاشت که بهار و پاییز است بکارید. به صورت کلی این گیاه هوای خنک را بیشتر می پسندد. این گیاه به خشکی خاک حساس است. تره برای رشد کردن به آب فراوان نیاز دارد. خاک های رسی شنی برای کاشت بذر تره بسیار مناسب هستند. قبل از کاشت تره باید خاک را با کودهای ازت و فسفره غنی کرد. برای تقویت خاک، به آن کود ریز مغذی یا حیوانی اضافه کنید. تره در خاک مرطوب، غنی، دارای زهکشی خوب یا در کمپوست خوب پوسیده شده رشد بهتری خواهد داشت. [ ۸]

تَره
گیاهانی علفی و خوراکی از جنس Allium و تیرۀ لاله (سوسنیان). گونه معروف A. persicum یا همان تیرۀ معمولی ایران از انواع خوراکی و دارویی تره است که به صورت خام یا پخته در کوکو، جوشپره (نوعی آش)، سبزی پلو، ترش تره و شیرین تره (دو غذای گیلانی)، قورمه سبزی و آش رشته استفاده می شود. تره فرنگی که در عربی آن را کُرّاث می نامند، همان گیاه A. porrum است که گیاه ـ داروشناسان اسلامی خواص فراوانی برای آن آورده اند ازجمله این که گرم کننده، مدرّ، مُلیِّن، قطع کننده خون ریزی، مفید برای انواع دردهای گوش، قولنج و انواع زخم هاست.