ترخیص تخییری

[ویکی فقه] ترخیص تخییری به رخصت در ارتکاب هر یک از اطراف تکلیفِ معلوم به اجمال، مشروط به عدم مخالفت قطعیِ تکلیف اطلاق می شود.
بعضی از اصولیون در بحث تکلیفِ معلوم بالاجمال، از «ترخیص تخییری» سخن گفته اند و آن در وقتی است که متعلق تکلیف ، مرددّ بین دو یا چند امر باشد و از مکلّف موافقت قطعیه خواسته نشده، همان طور که مخالفت قطعیه نیز مورد رضایت مولا نیست. مقتضای جمع بین این دو مطلب آن است که مکلّف نسبت به یک طرف شبهه آزاد باشد، مشروط به این که طرف دیگر را رعایت کند. بنابراین می توان «ترخیص تخییری» را چنین تعریف کرد: آزاد گذاشتن مکلّف نسبت به هر یک از اطراف شبهه (در تکلیف معلوم به اجمال ) به صورت تخییری، مشروط به این که به مخالفت قطعی تکلیف منجرّ نگردد؛ برای مثال، قطره ای خون در یکی از دو ظرف آب «الف» و «ب» افتاده، اما مکلّف به طور معین نمی داند در کدام ظرف افتاده است؛ در این صورت، مقتضای ترخیص تخییری این است که وی می تواند به اختیار خود از آب هر یک از دو ظرف استفاده کند، مشروط به این که از آب ظرف دیگر اجتناب ورزد.