[ویکی فقه] ترجمه و شرح مصباح الشریعة (کتاب). شرح مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة از تالیفات شهید ثانی است که توسط عبدالرزاق گیلانی ترجمه شده است.
مؤلف در ابتدای کتابش می نویسد: «اما بعد پس می گوید: این فقیر حقیر محتاج به رب خبیر قدیر، عبد الرزاق گیلانی که این رساله ای است مشتمل بر شرح احادیث مشکله مصباح الشریعة...» از این عبارت مصنف معلوم می شود که این رساله و کتاب ترجمه شرح مصباح الشریعة است نه ترجمه فارسی متن مصباح الشریعة. و در آخر کتاب می گوید: «از ترجمه این متن متین و بحر عمیق... محتاج به رب فتاح، عبد الرزاق در روز جمعه نیمه ماه جمادی الاولی سال ۱۰۸۷ هجری قمری آسوده شد». همان گونه که پیداست از این جمله عنوان ترجمه برای کتاب مزبور استفاده می شود و چون مؤلف نام خاصی برای کتاب مشخص ننموده است، شاید چاپگران آن را «ترجمه مصباح الشریعة» نامیده اند، ولی حق این است که این کتاب محض ترجمه نیست، بلکه علاوه بر ترجمه متن کامل مصباح الشریعة، حاوی شرح مطالب عمیق و معارف انیقی است که در لابلای مصباح الشریعة وجود دارد.
مؤلف در ابتدای کتابش می نویسد: «اما بعد پس می گوید: این فقیر حقیر محتاج به رب خبیر قدیر، عبد الرزاق گیلانی که این رساله ای است مشتمل بر شرح احادیث مشکله مصباح الشریعة...» از این عبارت مصنف معلوم می شود که این رساله و کتاب ترجمه شرح مصباح الشریعة است نه ترجمه فارسی متن مصباح الشریعة. و در آخر کتاب می گوید: «از ترجمه این متن متین و بحر عمیق... محتاج به رب فتاح، عبد الرزاق در روز جمعه نیمه ماه جمادی الاولی سال ۱۰۸۷ هجری قمری آسوده شد». همان گونه که پیداست از این جمله عنوان ترجمه برای کتاب مزبور استفاده می شود و چون مؤلف نام خاصی برای کتاب مشخص ننموده است، شاید چاپگران آن را «ترجمه مصباح الشریعة» نامیده اند، ولی حق این است که این کتاب محض ترجمه نیست، بلکه علاوه بر ترجمه متن کامل مصباح الشریعة، حاوی شرح مطالب عمیق و معارف انیقی است که در لابلای مصباح الشریعة وجود دارد.
[ویکی فقه] ترجمه و شرح مصباح الشریعه (کتاب). شرح مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة از تالیفات شهید ثانی است که توسط عبدالرزاق گیلانی ترجمه شده است.
مؤلف در ابتدای کتابش می نویسد: «اما بعد پس می گوید: این فقیر حقیر محتاج به رب خبیر قدیر، عبد الرزاق گیلانی که این رساله ای است مشتمل بر شرح احادیث مشکله مصباح الشریعة...» از این عبارت مصنف معلوم می شود که این رساله و کتاب ترجمه شرح مصباح الشریعة است نه ترجمه فارسی متن مصباح الشریعة. و در آخر کتاب می گوید: «از ترجمه این متن متین و بحر عمیق... محتاج به رب فتاح، عبد الرزاق در روز جمعه نیمه ماه جمادی الاولی سال ۱۰۸۷ هجری قمری آسوده شد». همان گونه که پیداست از این جمله عنوان ترجمه برای کتاب مزبور استفاده می شود و چون مؤلف نام خاصی برای کتاب مشخص ننموده است، شاید چاپگران آن را «ترجمه مصباح الشریعة» نامیده اند، ولی حق این است که این کتاب محض ترجمه نیست، بلکه علاوه بر ترجمه متن کامل مصباح الشریعة، حاوی شرح مطالب عمیق و معارف انیقی است که در لابلای مصباح الشریعة وجود دارد.
معرفی مؤلف
مؤلف این کتاب، نزد ارباب تراجم ناشناخته است، آقا بزرگ تهرانی رحمة الله علیه در الذریعة به ذکر نام مؤلف اکتفا نموده است که در طلیعه مقاله نقل آن گذشت و در مستدرکات اعیان الشیعة، ج۵، ص۶۷ شرح حال مختصری از فرزند مؤلف بیان شده است که به مناسبت آن بطور اجمالی مؤلف را چنین معرفی می نماید:«السید عبد الرزاق الجیلانی مولدا الشیرازی موطنا والد هلوی مسکنا مؤلف مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة» میرزا عبدالله افندی اصفهانی که از اعلام قرن دوازدهم هجری قمری است در کتاب ریاض العلماء، ج۳، ص۱۱۵ می نویسد: «ملا عبد الرزاق بن ملا میر گیلانی رانکویی شیرازی مولدا و مسکنا، از بزرگان دانشمندان و متکلمان نزدیک زمان ما است....»علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی در الذریعة، ج۲۱، ص۱۱۰ و ۱۱۱، ذیل مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة می فرماید: «بر این کتاب (مصباح الشریعة) شروحی نوشته شده است، یکی از آنها شرح ملا عبد الرزاق بن ملا میر قاری گیلانی رانکویی است از (اعلام) قرن یازدهم. این بود تمام آنچه که پیرامون مؤلف در منابع موجود نزد ما یافت شد.
موضوع
موضوع این ترجمه و شرح تابع موضوع متن است و چون متن یکی از مهم ترین کتاب های اخلاقی و عرفانی و روایی است، در نتیجه مطالب مطرح شده در شرح جنبه اخلاقی و عرفانی دارد. بدین معنا که بیشتر کلیات مسائل و احکام دینی یک انسان متدین در عناوین صدگانه ابواب مصباح الشریعة مطرح شده و از آنها برداشت اخلاقی و عرفانی شده است.شارح نیز در هنگام شرح و ترجمه برای تبیین و تثبیت لطایف اخلاقی و دقایق عرفانی به آیات و روایات و اشعار عرفانی استناد و استشهاد می نماید. به عنوان نمونه در شرح باب شصت و دوم که درباره علم است، برای شرح فقره «و المتعلم یحتاج الی رغبة و ادارة و فراغ و نسک و خشیة و حفظ و حزم» این چنین می نگارد:«حاصل آنکه: از برای تحصیل علم هر زحمت که کسی به خود راه دهد، گنجایش دارد، و از برای رسیدن به او، از هر مطلب عالی می توان گذشت. حدیث است که: «اول ما یوضع فی المیزان، العلم و الخلق الحسن» و اول خلعتی که بر دوش حضرت آدم علیه السّلام کشیدند، علم بود که «و علم آدم الاسماء کلها». .. و این همان علم است که خلیل جلیل فرمود: «انی قد جائنی من العلم ما لم یاتک» و یعقوب علیه السّلام گفت: «انی اعلم من الله ما لا تعلمون» و از حال خضر خبر دادند که: «و علمناه من لدنا علما».جای دیگر فرموده: «و لوطا آتیناه حکما و علما» و گفت: «و لقد آتینا داود و سلیمان علما» و در حق مهتر و بهتر عالم فرمود: «و علمک ما لم تکن تعلم، و قل رب زدنی علما» و این علم، قطره ای است از بحر محیط علم قدیم، که آن صفت پاک خداوندی جل جلاله است.»
ساختار کتاب
...
مؤلف در ابتدای کتابش می نویسد: «اما بعد پس می گوید: این فقیر حقیر محتاج به رب خبیر قدیر، عبد الرزاق گیلانی که این رساله ای است مشتمل بر شرح احادیث مشکله مصباح الشریعة...» از این عبارت مصنف معلوم می شود که این رساله و کتاب ترجمه شرح مصباح الشریعة است نه ترجمه فارسی متن مصباح الشریعة. و در آخر کتاب می گوید: «از ترجمه این متن متین و بحر عمیق... محتاج به رب فتاح، عبد الرزاق در روز جمعه نیمه ماه جمادی الاولی سال ۱۰۸۷ هجری قمری آسوده شد». همان گونه که پیداست از این جمله عنوان ترجمه برای کتاب مزبور استفاده می شود و چون مؤلف نام خاصی برای کتاب مشخص ننموده است، شاید چاپگران آن را «ترجمه مصباح الشریعة» نامیده اند، ولی حق این است که این کتاب محض ترجمه نیست، بلکه علاوه بر ترجمه متن کامل مصباح الشریعة، حاوی شرح مطالب عمیق و معارف انیقی است که در لابلای مصباح الشریعة وجود دارد.
معرفی مؤلف
مؤلف این کتاب، نزد ارباب تراجم ناشناخته است، آقا بزرگ تهرانی رحمة الله علیه در الذریعة به ذکر نام مؤلف اکتفا نموده است که در طلیعه مقاله نقل آن گذشت و در مستدرکات اعیان الشیعة، ج۵، ص۶۷ شرح حال مختصری از فرزند مؤلف بیان شده است که به مناسبت آن بطور اجمالی مؤلف را چنین معرفی می نماید:«السید عبد الرزاق الجیلانی مولدا الشیرازی موطنا والد هلوی مسکنا مؤلف مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة» میرزا عبدالله افندی اصفهانی که از اعلام قرن دوازدهم هجری قمری است در کتاب ریاض العلماء، ج۳، ص۱۱۵ می نویسد: «ملا عبد الرزاق بن ملا میر گیلانی رانکویی شیرازی مولدا و مسکنا، از بزرگان دانشمندان و متکلمان نزدیک زمان ما است....»علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی در الذریعة، ج۲۱، ص۱۱۰ و ۱۱۱، ذیل مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة می فرماید: «بر این کتاب (مصباح الشریعة) شروحی نوشته شده است، یکی از آنها شرح ملا عبد الرزاق بن ملا میر قاری گیلانی رانکویی است از (اعلام) قرن یازدهم. این بود تمام آنچه که پیرامون مؤلف در منابع موجود نزد ما یافت شد.
موضوع
موضوع این ترجمه و شرح تابع موضوع متن است و چون متن یکی از مهم ترین کتاب های اخلاقی و عرفانی و روایی است، در نتیجه مطالب مطرح شده در شرح جنبه اخلاقی و عرفانی دارد. بدین معنا که بیشتر کلیات مسائل و احکام دینی یک انسان متدین در عناوین صدگانه ابواب مصباح الشریعة مطرح شده و از آنها برداشت اخلاقی و عرفانی شده است.شارح نیز در هنگام شرح و ترجمه برای تبیین و تثبیت لطایف اخلاقی و دقایق عرفانی به آیات و روایات و اشعار عرفانی استناد و استشهاد می نماید. به عنوان نمونه در شرح باب شصت و دوم که درباره علم است، برای شرح فقره «و المتعلم یحتاج الی رغبة و ادارة و فراغ و نسک و خشیة و حفظ و حزم» این چنین می نگارد:«حاصل آنکه: از برای تحصیل علم هر زحمت که کسی به خود راه دهد، گنجایش دارد، و از برای رسیدن به او، از هر مطلب عالی می توان گذشت. حدیث است که: «اول ما یوضع فی المیزان، العلم و الخلق الحسن» و اول خلعتی که بر دوش حضرت آدم علیه السّلام کشیدند، علم بود که «و علم آدم الاسماء کلها». .. و این همان علم است که خلیل جلیل فرمود: «انی قد جائنی من العلم ما لم یاتک» و یعقوب علیه السّلام گفت: «انی اعلم من الله ما لا تعلمون» و از حال خضر خبر دادند که: «و علمناه من لدنا علما».جای دیگر فرموده: «و لوطا آتیناه حکما و علما» و گفت: «و لقد آتینا داود و سلیمان علما» و در حق مهتر و بهتر عالم فرمود: «و علمک ما لم تکن تعلم، و قل رب زدنی علما» و این علم، قطره ای است از بحر محیط علم قدیم، که آن صفت پاک خداوندی جل جلاله است.»
ساختار کتاب
...
wikifeqh: ترجمه_و_شرح_مصباح_الشریعة_(کتاب)