[ویکی نور] تاریخ یعقوبی، ترجمه فارسی کتاب «تاریخ الیعقوبی» اثر عربی احمد بن ابویعقوب بن جعفر بن وهب بن واضح یعقوبی (زنده در 292ق) است که به قلم محمدابراهیم آیتی، نگارش شده است.
کتاب حاضر، ترجمه جلد اول و تقریبا یک چهارم جلد دوم (یعنی از میلاد رسول اکرم(ص) تا آغاز خلافت ابوبکر) است و بخش دوم؛ یعنی ترجمه قسمت باقی مانده جلد دوم (از دوران خلافت ابوبکر تا خلافت معتمد و ابتدای حوادث سال 259ق) که پس از انتشار بخش اول، به چاپ خواهد رسید، همین مقدار می شود.
در متن اصلی کتاب، افتادگی هایی وجود داشته است. علاوه بر افتادگی های نسخه اصل که از خود نسخه معلوم بوده و ناشر جای آن را در نسخه چاپی، با نقطه گذاری، نشان دار ساخته است، افتادگی های دیگری در نسخه بوده که تاکنون بدان توجه نشده و مترجم، در حواشی و مستدرک حواشی، جای آن ها را نشان داده است و بیشتر هر دو قسمت را از روی مآخذ دیگر (بدون تصرف در متن) در پاورقی یا میان پرانتز، تکمیل کرده و چون معتقد است حواشی هوتسما چندان مفید نیست، برای تکمیل نقائص کتاب و توضیح آنچه نیازمند توضیح بود، حواشی ذیل صفحات و مستدرک حواشی را از مآخذ مختلف، جمع آوری و اقتباس نموده است و اگر در یکی - دو مورد از حاشیه اصل که در نسخه خطی بوده است، چیزی نقل شده، بدان تصریح کرده است.
وی اختلاف سه چاپ اروپا، نجف و بیروت را در موارد اختلاف نسخه ها، نشان داده و مبنای ترجمه خود را نسخه چاپ اروپا از کتاب های کتابخانه آستان مقدس رضوی قرار داده است و هرگاه در موردی، به غلط بودن نسخه اروپا، اطمینان داشته و یکی از دو نسخه دیگر را صحیح دانسته، در پاورقی، صورت نسخه اروپا را ضبط کرده و آنجا که همه نسخه ها با هم مطابق بوده و درعین حال نادرست به نظر می رسیده است، در عبارت کتاب تصرف نکرده و صحیح آن را در حاشیه یا مستدرک حواشی، یادآور شده است و اگر در چنین موردی، ترجمه صحیح را در متن گذاشته باشد، در پاورقی و حاشیه، آن را توضیح داده است.
آنجه در ترجمه میان این علامت قرار گرفته، در اصل عربی چاپ اروپا نیز، به همین صورت است و آنچه میان این علامت () قرار داده شده، اضافاتی است که مترجم برای توضیح مطلب یا تکمیل عبارت، افزوده است.
از آنجا که در چاپ اروپا، برای دو جلد، دو فهرست مشترک تاریخی و جغرافیایی تهیه و تنظیم شده است، لذا مترجم فهرست های بخش اول را ضمیمه همین بخش ساخته و علاوه بر دو فهرست تاریخی و جغرافیایی که از دو فهرست هوتسما جامع تر و دقیق تر تنظیم شده، «فهرست قبایل و طوایف و سلسله ها و خاندان ها» و نیز «فهرست کتاب هایی که مؤلف نام برده است» تنظیم و ضمیمه شده و برای مزید فایده در اول هر باب و فصل، شماره صحفه را در چاپ اروپا نشان داده است و فهرست منابع و مآخذ حواشی دو جلد، با تعیین چاپ هایی که در اختیار مترجم بوده است، در پایان جلد دوم، قرار گرفته است.
کتاب حاضر، ترجمه جلد اول و تقریبا یک چهارم جلد دوم (یعنی از میلاد رسول اکرم(ص) تا آغاز خلافت ابوبکر) است و بخش دوم؛ یعنی ترجمه قسمت باقی مانده جلد دوم (از دوران خلافت ابوبکر تا خلافت معتمد و ابتدای حوادث سال 259ق) که پس از انتشار بخش اول، به چاپ خواهد رسید، همین مقدار می شود.
در متن اصلی کتاب، افتادگی هایی وجود داشته است. علاوه بر افتادگی های نسخه اصل که از خود نسخه معلوم بوده و ناشر جای آن را در نسخه چاپی، با نقطه گذاری، نشان دار ساخته است، افتادگی های دیگری در نسخه بوده که تاکنون بدان توجه نشده و مترجم، در حواشی و مستدرک حواشی، جای آن ها را نشان داده است و بیشتر هر دو قسمت را از روی مآخذ دیگر (بدون تصرف در متن) در پاورقی یا میان پرانتز، تکمیل کرده و چون معتقد است حواشی هوتسما چندان مفید نیست، برای تکمیل نقائص کتاب و توضیح آنچه نیازمند توضیح بود، حواشی ذیل صفحات و مستدرک حواشی را از مآخذ مختلف، جمع آوری و اقتباس نموده است و اگر در یکی - دو مورد از حاشیه اصل که در نسخه خطی بوده است، چیزی نقل شده، بدان تصریح کرده است.
وی اختلاف سه چاپ اروپا، نجف و بیروت را در موارد اختلاف نسخه ها، نشان داده و مبنای ترجمه خود را نسخه چاپ اروپا از کتاب های کتابخانه آستان مقدس رضوی قرار داده است و هرگاه در موردی، به غلط بودن نسخه اروپا، اطمینان داشته و یکی از دو نسخه دیگر را صحیح دانسته، در پاورقی، صورت نسخه اروپا را ضبط کرده و آنجا که همه نسخه ها با هم مطابق بوده و درعین حال نادرست به نظر می رسیده است، در عبارت کتاب تصرف نکرده و صحیح آن را در حاشیه یا مستدرک حواشی، یادآور شده است و اگر در چنین موردی، ترجمه صحیح را در متن گذاشته باشد، در پاورقی و حاشیه، آن را توضیح داده است.
آنجه در ترجمه میان این علامت قرار گرفته، در اصل عربی چاپ اروپا نیز، به همین صورت است و آنچه میان این علامت () قرار داده شده، اضافاتی است که مترجم برای توضیح مطلب یا تکمیل عبارت، افزوده است.
از آنجا که در چاپ اروپا، برای دو جلد، دو فهرست مشترک تاریخی و جغرافیایی تهیه و تنظیم شده است، لذا مترجم فهرست های بخش اول را ضمیمه همین بخش ساخته و علاوه بر دو فهرست تاریخی و جغرافیایی که از دو فهرست هوتسما جامع تر و دقیق تر تنظیم شده، «فهرست قبایل و طوایف و سلسله ها و خاندان ها» و نیز «فهرست کتاب هایی که مؤلف نام برده است» تنظیم و ضمیمه شده و برای مزید فایده در اول هر باب و فصل، شماره صحفه را در چاپ اروپا نشان داده است و فهرست منابع و مآخذ حواشی دو جلد، با تعیین چاپ هایی که در اختیار مترجم بوده است، در پایان جلد دوم، قرار گرفته است.
wikinoor: ترجمه_تاریخ_یعقوبی