ترتیب و درهم ریختگی

در فیزیک عنوان ترتیب و درهم ریختگی به وجود تعدادی تقارن و همبستگی در یک سیستم چند ذره ای نسبت داده می شود. به طور نمونه در فیزیک ماده چگال سیستم ها در دماهای پایین منظم اند؛ که پس از حرارت، دچار یک یا چند گذار فازی به حالتهای کم نظم می شوند. مثال هایی از چنین گذارهایی عبارتند از:
• ذوب شدن یخ، گذار جامد - مایع، از دست دادن نظم کریستالی
• نا مغناطیسی کردن آهن توسط حرارت بالاتر از نقطه کوری: گذار فرومغناطیس - پارامغناطیس، از دست دادن نظم مغناطیسی
درجه آزادی منظم یا نامنظم ( بهم ریخته ) می تواند انتقالی، چرخشی، یا یک حالت اسپینی باشد.
نظم بلند برد ( Long - range order ) مشخصه یک سیستم فیزیکی است که در ان اجزا دور از هم در یک نمونه رفتار همبستگی از خود نشان می دهند. این می تواند به صورت یک تابع همبستگی مانند تابع همبستگی اسپین - اسپین بیان شود
که s عدد کوانتمی اسپین و x فاصله در سیستم است.
این تابع در حالت برابر واحد و با افزایش افت می کند. به طور نمونه در فواصل زیاد به صورت نمایی از بین می رود ( decays exponentially ) . چنین سیستمی نامنظم ( disordered ) در نظر گرفته می شود. اگر تابع همبستگی در مقادیر بزرگ به سمت عدد ثابتی میل کند سپس این سیستم را سیستم دارای نظم بلندبرد در نظر می گیرند.