[ویکی نور] تذکرة الطریق فی مصائب حجاج بیت الله العتیق، تألیف محمد عبدالحسین کرناتکی هندی است، به زبان فارسی است. این اثر که سفرنامه حج نویسنده است، به اعتبار این که قدیمی ترین سفرنامه حج از دوره قاجاری است، دارای ارزش فراوانی است.
کتاب در یک مقدمه، پنج زمان و یک خاتمه تدوین شده است. شروع هر «زمان» با اشعاری از مؤلف است که ضمن اشاره به آن «زمان»، آنچه را که موضوع آن زمان بوده بیان کرده است.
نویسنده بیش از سه سال را در عراق و حجاز به سر برده است؛ اما گزارش حاضر تنها مربوط به زمانی می شود که از کربلا راهی حجاز شده و سفرش بیش از یک سال به درازا کشیده است. پیش از این سفر وی مدت ها در کربلا ساکن بوده است.
در این سفر مادرش نیز او را همراهی می کرده و کاروان آنان راه جبل را به عنوان راه رسیدن به مکه انتخاب کرده است. جز آن که به تدریج و ناخواسته به سمت جنوب کشیده شده و عملاً گرفتار وهابی ها در راه نجد شده است. پیشنهاد یک مجتهد پیش از حرکت این بوده است که به راه شام بروند؛ اما او قبول نکرده و بعداً از این بابت تأسف می خورد.
امتیاز این سفرنامه در چندین نکته بس مهم است. نخست آن که کهن ترین سفرنامه دوره قاجاری است که در اختیار ماست. دوم آن که نویسنده آن یک شاهزاده فرهیخته هندی است که فرهنگ بسیار ویژه شیعی دارد و علاقه مندی اش به حفظ تاریخ ها و سال ها بسیار گسترده و جدّی است. سوم آن که تنها سفرنامه ای است، از سفر کسی که به هر دلیل دیر به حج رسیده و مجبور شده است، قریب یک سال را در مدینه و مکه سپری کند تا موسم حج جدید فرا رسد.
کتاب در یک مقدمه، پنج زمان و یک خاتمه تدوین شده است. شروع هر «زمان» با اشعاری از مؤلف است که ضمن اشاره به آن «زمان»، آنچه را که موضوع آن زمان بوده بیان کرده است.
نویسنده بیش از سه سال را در عراق و حجاز به سر برده است؛ اما گزارش حاضر تنها مربوط به زمانی می شود که از کربلا راهی حجاز شده و سفرش بیش از یک سال به درازا کشیده است. پیش از این سفر وی مدت ها در کربلا ساکن بوده است.
در این سفر مادرش نیز او را همراهی می کرده و کاروان آنان راه جبل را به عنوان راه رسیدن به مکه انتخاب کرده است. جز آن که به تدریج و ناخواسته به سمت جنوب کشیده شده و عملاً گرفتار وهابی ها در راه نجد شده است. پیشنهاد یک مجتهد پیش از حرکت این بوده است که به راه شام بروند؛ اما او قبول نکرده و بعداً از این بابت تأسف می خورد.
امتیاز این سفرنامه در چندین نکته بس مهم است. نخست آن که کهن ترین سفرنامه دوره قاجاری است که در اختیار ماست. دوم آن که نویسنده آن یک شاهزاده فرهیخته هندی است که فرهنگ بسیار ویژه شیعی دارد و علاقه مندی اش به حفظ تاریخ ها و سال ها بسیار گسترده و جدّی است. سوم آن که تنها سفرنامه ای است، از سفر کسی که به هر دلیل دیر به حج رسیده و مجبور شده است، قریب یک سال را در مدینه و مکه سپری کند تا موسم حج جدید فرا رسد.
[ویکی حج] تذکرة الطریق (کتاب)