[ویکی فقه] تحیر شاعران (قرآن). ایمان و عمل صالح، موجب رهایی شاعران از گرفتاری به وادی حیرت و سرگردانی است.
الم تر انهم فی کل واد یهیمون(آیا نمی بینی آنها در هر وادی سرگردانند؟) الا الذین ءامنوا وعملوا الصـلحـت...(مگر کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام می دهند و خدا را بسیار یاد می کنند، و به هنگامی که مورد ستم واقع می شوند به دفاع از خویشتن (و مؤمنان) برمی خیزند (و از شعر در این راه کمک می گیرند)؛ آنها که ستم کردند به زودی می دانند که بازگشتشان به کجاست!)
← تفسیر آیات فوق
یاد خدا و دفاع از دین، موجب رهایی شاعران از گرفتاری به وادی حیرت و سرگردانی بود.الم تر انهم فی کل واد یهیمون الا الذین ءامنوا وعملوا الصـلحـت... (مقصود از «وانتصروا من بعد ما ظلموا» دفاع شعرای مؤمن از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم و دین اسلام در مقابله با هجویات شعرای مشرک است.) و فی الحدیث عن الزهری قال حدثنی عبد الرحمن بن کعب بن مالک قال یا رسول الله ما ذا تقول فی الشعر فقال ان المؤمن مجاهد بسیفه و لسانه و الذی نفسی بیده لکانما ینضحونهم بالنبل (از پیامبر خدا پرسیدند: درباره شعر چه می گویید؟ فرمود: مؤمن به زبان و شمشیرش جهاد میکند. به خدا گویا دشمنان را (به شعر خود) تیر می زنند.)و قال النبی صل الله علیه و آله حسان بن ثابت اهجهم او هاجهم و روح القدس معک (پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وسلّم به حسان بن ثابت فرمود: آنها را هجو کن که روح القدس با تست.)
شاعران منحرف
شاعران منحرف، متحیر در وادی خیال هستند.تنزل علی کل افاک اثیم صاحب مجمع البیان در ذیل جمله" تنزل علی کل افاک اثیم" گفته: " افاک" به معنای کذاب است و اصل کلمه افک به معنای قلب، و زیر و رو کردن است و افاک (که صیغه مبالغه آن است) به معنای کسی است که بسیار قلب می کند و اخبار را از طرف راستش به طرف دروغ بر می گرداند. و کلمه" اثیم" به معنای کننده کار زشت است، وقتی می گویند: " اثم- یاثم- اثما" که فاعل عمل زشتی را مرتکب شده باشد و کلمه" تاثم" به معنای ترک اثم است. و اما اینکه فرمود: شیطانها بر هر افاکی اثیم نازل می شوند، جهتش این است که شیطانها هیچ کاری جز جلوه دادن باطل به صورت حق و زینت دادن عمل زشت، کاری ندارند و معلوم است که جز بر افاک اثیم، هم نازل نمی شوند. والشعراء یتبعهم الغاون الم تر انهم فی کل واد یهیمون. در آیه مورد بحث به پاسخ یکی دیگر از تهمتهای کفار به پیامبر اسلام ص که او را شاعر می خواندند می پردازد، زیرا همانگونه که در آیه ۵ سوره انبیاء آمده است، گاه می گفتند: بل هو شاعر (او شاعر است) و حتی گاهی" شاعر مجنونش" می خواندند، چنان که در آیه ۳۶ سوره صافات آمده: و یقولون ا انا لتارکوا آلهتنا لشاعر مجنون: " آنها می گویند آیا ما خدایان خود را به خاطر شاعر دیوانه ای رها کنیم"؟! قرآن در آیه مورد بحث با بیانی بسیار منطقی می گوید: خط مشی پیامبر از خط شعرا جدا است، شعرا در عالم خیال و پندار حرکت می کنند و او در عالمی مملو از واقع بینی برای نظام بخشیدن به جهان انسانی. شعراء غالبا طالب عیش و نوشند، و در بند زلف و خال یار (مخصوصا شاعرانی که در آن عصر و در محیط حجاز می زیستند چنان که از نمونه اشعارشان پیدا است). به همین دلیل" شعرا کسانی هستند که گمراهان از آنها پیروی می کنند.
الم تر انهم فی کل واد یهیمون(آیا نمی بینی آنها در هر وادی سرگردانند؟) الا الذین ءامنوا وعملوا الصـلحـت...(مگر کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام می دهند و خدا را بسیار یاد می کنند، و به هنگامی که مورد ستم واقع می شوند به دفاع از خویشتن (و مؤمنان) برمی خیزند (و از شعر در این راه کمک می گیرند)؛ آنها که ستم کردند به زودی می دانند که بازگشتشان به کجاست!)
← تفسیر آیات فوق
یاد خدا و دفاع از دین، موجب رهایی شاعران از گرفتاری به وادی حیرت و سرگردانی بود.الم تر انهم فی کل واد یهیمون الا الذین ءامنوا وعملوا الصـلحـت... (مقصود از «وانتصروا من بعد ما ظلموا» دفاع شعرای مؤمن از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم و دین اسلام در مقابله با هجویات شعرای مشرک است.) و فی الحدیث عن الزهری قال حدثنی عبد الرحمن بن کعب بن مالک قال یا رسول الله ما ذا تقول فی الشعر فقال ان المؤمن مجاهد بسیفه و لسانه و الذی نفسی بیده لکانما ینضحونهم بالنبل (از پیامبر خدا پرسیدند: درباره شعر چه می گویید؟ فرمود: مؤمن به زبان و شمشیرش جهاد میکند. به خدا گویا دشمنان را (به شعر خود) تیر می زنند.)و قال النبی صل الله علیه و آله حسان بن ثابت اهجهم او هاجهم و روح القدس معک (پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وسلّم به حسان بن ثابت فرمود: آنها را هجو کن که روح القدس با تست.)
شاعران منحرف
شاعران منحرف، متحیر در وادی خیال هستند.تنزل علی کل افاک اثیم صاحب مجمع البیان در ذیل جمله" تنزل علی کل افاک اثیم" گفته: " افاک" به معنای کذاب است و اصل کلمه افک به معنای قلب، و زیر و رو کردن است و افاک (که صیغه مبالغه آن است) به معنای کسی است که بسیار قلب می کند و اخبار را از طرف راستش به طرف دروغ بر می گرداند. و کلمه" اثیم" به معنای کننده کار زشت است، وقتی می گویند: " اثم- یاثم- اثما" که فاعل عمل زشتی را مرتکب شده باشد و کلمه" تاثم" به معنای ترک اثم است. و اما اینکه فرمود: شیطانها بر هر افاکی اثیم نازل می شوند، جهتش این است که شیطانها هیچ کاری جز جلوه دادن باطل به صورت حق و زینت دادن عمل زشت، کاری ندارند و معلوم است که جز بر افاک اثیم، هم نازل نمی شوند. والشعراء یتبعهم الغاون الم تر انهم فی کل واد یهیمون. در آیه مورد بحث به پاسخ یکی دیگر از تهمتهای کفار به پیامبر اسلام ص که او را شاعر می خواندند می پردازد، زیرا همانگونه که در آیه ۵ سوره انبیاء آمده است، گاه می گفتند: بل هو شاعر (او شاعر است) و حتی گاهی" شاعر مجنونش" می خواندند، چنان که در آیه ۳۶ سوره صافات آمده: و یقولون ا انا لتارکوا آلهتنا لشاعر مجنون: " آنها می گویند آیا ما خدایان خود را به خاطر شاعر دیوانه ای رها کنیم"؟! قرآن در آیه مورد بحث با بیانی بسیار منطقی می گوید: خط مشی پیامبر از خط شعرا جدا است، شعرا در عالم خیال و پندار حرکت می کنند و او در عالمی مملو از واقع بینی برای نظام بخشیدن به جهان انسانی. شعراء غالبا طالب عیش و نوشند، و در بند زلف و خال یار (مخصوصا شاعرانی که در آن عصر و در محیط حجاز می زیستند چنان که از نمونه اشعارشان پیدا است). به همین دلیل" شعرا کسانی هستند که گمراهان از آنها پیروی می کنند.
wikifeqh: تحیر_شاعران_(قرآن)