تحول احکام

[ویکی فقه] مسأله تحول و تطور احکام و تأثیر عناصرِ تحول زا در احکام و در رأس آن ها زمان و مکان، از دیرباز مورد توجه فقیهان و دانشمندان علوم اسلامی بوده است.
تعابیر رایج در این عصر، همانند «فقه پویا»، «فقه گویا» و «فقه رویا» نیز مولود همین مباحث است. از دیدگاه اسلامی نه هر نوی بدعت است و نه هر کهنه ای سنت؛ زیرا نه هر گذشته ای رجعت است و نه هر جدیدی صنعت. اسلام در حوزه فرهنگ دارای دو نوع حکم است: احکام ثابت و تغییرناپذیر، و احکام متغیر. طبیعی است که دسته دوم، با حفظ محوری بودن دسته اول، هرازچندگاه و تحت تأثیر عواملی ممکن است دست خوش تحول شود.

تدریجی بودن
در این نوشتار، مجموعه عواملی که موجب تغییر و تحول احکام می شود در سه عنوان کلی بررسی شده است: ۱. عامل تدریج؛ ۲. عامل انعطاف؛ ۳. عامل اراده و تصمیم.
عامل تدریج به این معناست که قرآن کریم در نزول، ابلاغ و تشریع، سیر تدریجی داشته است. در این جا به برخی از موارد آن اشاره می شود.

شیوه تدریج
...