تحوت

تحوت، توث، تات یا ثوث ( به قبطی: Ⲑⲱⲟⲩⲧ Thōout ) ( شکل یونانی کوینه شده: Θώθ Thṓth ) ( به مصری: ḏḥwtj، به معنی: او شبیه به آیبِس است ) از نخستین ایزدان مصر باستان به شمار می رود. تحوت نام دگرگون شدهٔ جهوتی یا زهوتی در جهان یونانی رومی است. در نگاره های مصری به شکل مردی با سر لک لک ( اکراس ) به تصویر کشده شده است. یونانیان او را با هرمس، پیام رسان ایزدان، یکی می پنداشتند و در سراسر مصر به عنوان ایزد ماه، پشتیبان دانش، جادوگری، ادبیات، خرد و اختراعات، سخن گوی ایزدان و نگاه بان آثار ایشان شناخته شده بود. جهوتی به ظاهر تنها به معنی اهل جهوت استان باستانی مصر سفلی، است که مرکزش هرموپولیس پاروا ( پیش از آن که محراب اصلی اش در هرموپلیس ماگنا در مصر علیا بنا شود ) بایست گهوارهٔ آیین تحوت بوده باشد. ایزدشناسان هرموپلیس گفته اند که تحوت همان خدای راستین جهان، یا دمیژ ( خدای آفریننده جهان مادی ) و لک لک ایزدی است که در هرموپلیس ماگنا تخم کیهانی گذارده است. آنان می آموختند که او تنها با صدای خویش، کار آفرینش را به پایان برد. چون او نخست از نو ازلی بیدار گشت، لب هایش را گشود و از صدایی که برون فرستاد، آفرینش مادی چهار ایزد و آن گاه چهار ایزد بانو را سبب شد. به همین سبب، هرموپلیس بعدها خونوم ( شهر هشت ایزد ) نام گرفت. این ایزدان هشت گانه، بدون شخصیت واقعی، با کلام خویش به آفرینش گیتی ادامه دادند. از نوشته های کهن بر می آید که آنان صبحگاهان و شامگاهان سرودهای آیینی بر می خوانند تا از استمرار گردش خورشید اطمینان یابند. تحوت در کتاب اهرام گاه کهن ترین فرزند رع، گاه فرزند گب و نات، برادر ایزیس، ست و نفتیس است. اما معمولاً به خانوادهٔ اوزیریس تعلق ندارد و صرفاً وزیر اوزیریس و کاتب مقدس او به شمار می رود. [ ۱]
تحوت را معمولاً با سر لک لک نمایانده اند که تاج ماه بر کاکل دارد، یا گاه فاقد آن است. بیشتر تمایل داشتند او را به صورت همین پرنده بنمایانند، اما گاهی او را یک میمون با سر سگ نیز نمایانده اند که نشان دهنده آن است که این ایزد دوران تاریخی، محتملاً از آمیختگی شخصیت دو ایزد ماه ( یکی به گونهٔ پرنده و دیگری به گونهٔ میمون ) پدید آمده است.
و خرد کامل به تحوت اعطا شده است و هم اوست که همهٔ هنرها و علوم، از جمله حساب، نقشه برداری، هندسه، ستاره شناسی، فال گیری، جادو، پزشکی، جراحی، موسیقی، آلات موسیقی بادی و سازه های زهی، طراحی و مهم تر از همه نگارش را پدیدآورد که بدون آن، انسان همهٔ آموزه ها و سود مندی کشفیات خود را فراموش می کرد. او واضع تصویرنگاری ( هیروگلیف ) بود و خداوندگار کلام مقدس نام گرفت. به عنوان رئیس جادوگران سالار بزرگ لقب گرفت. شاگردانش لاف می زدند که به دخمه ای که او کتاب های جادو را پنهان کرده بود، دست رسی پیدا کرده و موفق به رمزگشایی آن شده اند و قواعدی را که بر همهٔ قوای طبیعت فرمان می راند و حتی خود ایزدان را نیز منکوب می سازد، آموخته اند. با این نیروی بی کران بود که پیروان این ایزد او را سه بار بس بزرگ لقب می دادند.

تِحوت (Thoth)
تِحوت
در اساطیر مصر، خدای حکمت، دانش و جادو؛ نیز مخترع خط هیروگلیف و حامی کاتبان. او را با ماه مرتبط می دانستند و از اهلّۀ قمرش در محاسبات استفاده می کردند. تحوت را به شکل میمونی با صورت سگ یا به صورت انسانی با سر لک لک، پرندۀ مقدس او، تصویر کرده اند. یونانیان او را با هرمس تریسمگیستوس همانند می دانستند. تحوت، در کنار هوروس، خدای آسمان با سر شاهین، تطهیر کنندۀ اصلی اُزیریس، فرمانروای جهان مردگان، بود. ثبت نتیجۀ توزین قلب مردگان را نیز برعهده داشت. اشمونین در محل شهر باستانی هرموپولیس در مصر وسطا پرستشگاه او بود.