تجزیه و تلاشی (Decomposition)
(یا: فساد) در اکثر اکوسیستم ها، در واقع، قسمت عمدۀ زیست تودۀ گیاهی را گیاه خواران نمی خورند، بلکه مستقیماً وارد زنجیرۀ غذایی تجزیه کننده می شود. اکوسیستم های خاکی حاوی تقریباً دو برابر زیست تودۀ گیاهی، حاوی مادۀ گیاهی مرده (پوده یا مواد زاید) است، که جماعت کثیری از موجودات زنده از آن تغذیه می کند. امّا، شاید به علت آن که قسمت اعظم این فرآیند در زیرِ زمین یا زیر آب پنهان است، تجزیه و فساد قابل توجهی را که در خور آن است بر نیانگیخته است، هرچند که برخی اجتماعات با ورود مادۀ آلی مرده پایدار می ماند. مثلاً، منبع غذایی عمدۀ نگهدارندۀ حیات در کف اقیانوس و بسیاری از رودخانه های جنگلی از چیزهای مرده ـ از برگ های فروریختۀ درختان کرانۀ رودخانه، تا نهنگ ها و پلانکتون مرده ای که به قعر اقیانوس فرو می روند ـ ناشی می شود. تجزیه و تلاشی هم به طریقۀ فیزیکی و هم بیولوژیکی روی می دهد. تجزیه کنندگان (پروکاریوت ها هسته ها و قارچ ها) مادۀ آلی مرکب را به صورت های غیر آلی ساده تری می شکنند و تجزیه می کنند که در این صورت برای گیاه در دسترس است. به این فرآیند کانی سازی می گویند. این فرآیند در بازیافت مواد غذایی آشکارا نقش تعیین کننده دارد. هرچند پوده خواران (مدفوع خواران) مستقیماً از مواد گیاهی در حال فساد یا تجزیه گران میکروبی که روی ماده می زیند، تغذیه می کنند، پوده (مواد زائد) را به کانی تبدیل نمی کنند. اما، فعالیت های تغذیه ای آن ها از اندازۀ اجزاء می کاهد، و مساحت سطح را برای حملۀ میکروبی افزایش می دهد. بنابراین، با حضور تجزیه گران و پوده خواران، هردو، کارایی تجزیه و تلاشی به بالاترین حد خود می رسد. بازمانده های گیاه مرده خیلی مغذی نیست. چوب، سرشار از مواد ساختاری سخت هضم مانند سلولز و لینین (مواد چربی بافت های چوب) است، و درختان برگ ریز (خزان دار) قسمت اعظم مواد مغذی را از برگ هایشان، پیش از فروافتادن آن، پس می گیرند. این که چرا حیوانات بسیار کمی با توانایی هضم سلولز تکامل یافته اند همچنان در پرده ای از ابهام است، چرا که سلولز ازجمله اجزاء عمدۀ گیاهان به شمار می آید؛ در عوض حیوانات برای هضم آن به باکتری ها و تک یاخته ها، وابسته اند. برعکس، جانوران مرده بسیار مغذی اند بنابراین گستره ای از لاشه خواران خواهان آن هستند، و غالباً پیش از آن که فرصت تجزیه و تلاشی بیابند، خورده می شوند.
(یا: فساد) در اکثر اکوسیستم ها، در واقع، قسمت عمدۀ زیست تودۀ گیاهی را گیاه خواران نمی خورند، بلکه مستقیماً وارد زنجیرۀ غذایی تجزیه کننده می شود. اکوسیستم های خاکی حاوی تقریباً دو برابر زیست تودۀ گیاهی، حاوی مادۀ گیاهی مرده (پوده یا مواد زاید) است، که جماعت کثیری از موجودات زنده از آن تغذیه می کند. امّا، شاید به علت آن که قسمت اعظم این فرآیند در زیرِ زمین یا زیر آب پنهان است، تجزیه و فساد قابل توجهی را که در خور آن است بر نیانگیخته است، هرچند که برخی اجتماعات با ورود مادۀ آلی مرده پایدار می ماند. مثلاً، منبع غذایی عمدۀ نگهدارندۀ حیات در کف اقیانوس و بسیاری از رودخانه های جنگلی از چیزهای مرده ـ از برگ های فروریختۀ درختان کرانۀ رودخانه، تا نهنگ ها و پلانکتون مرده ای که به قعر اقیانوس فرو می روند ـ ناشی می شود. تجزیه و تلاشی هم به طریقۀ فیزیکی و هم بیولوژیکی روی می دهد. تجزیه کنندگان (پروکاریوت ها هسته ها و قارچ ها) مادۀ آلی مرکب را به صورت های غیر آلی ساده تری می شکنند و تجزیه می کنند که در این صورت برای گیاه در دسترس است. به این فرآیند کانی سازی می گویند. این فرآیند در بازیافت مواد غذایی آشکارا نقش تعیین کننده دارد. هرچند پوده خواران (مدفوع خواران) مستقیماً از مواد گیاهی در حال فساد یا تجزیه گران میکروبی که روی ماده می زیند، تغذیه می کنند، پوده (مواد زائد) را به کانی تبدیل نمی کنند. اما، فعالیت های تغذیه ای آن ها از اندازۀ اجزاء می کاهد، و مساحت سطح را برای حملۀ میکروبی افزایش می دهد. بنابراین، با حضور تجزیه گران و پوده خواران، هردو، کارایی تجزیه و تلاشی به بالاترین حد خود می رسد. بازمانده های گیاه مرده خیلی مغذی نیست. چوب، سرشار از مواد ساختاری سخت هضم مانند سلولز و لینین (مواد چربی بافت های چوب) است، و درختان برگ ریز (خزان دار) قسمت اعظم مواد مغذی را از برگ هایشان، پیش از فروافتادن آن، پس می گیرند. این که چرا حیوانات بسیار کمی با توانایی هضم سلولز تکامل یافته اند همچنان در پرده ای از ابهام است، چرا که سلولز ازجمله اجزاء عمدۀ گیاهان به شمار می آید؛ در عوض حیوانات برای هضم آن به باکتری ها و تک یاخته ها، وابسته اند. برعکس، جانوران مرده بسیار مغذی اند بنابراین گستره ای از لاشه خواران خواهان آن هستند، و غالباً پیش از آن که فرصت تجزیه و تلاشی بیابند، خورده می شوند.
wikijoo: تجزیه_و_تلاشی