تبریز شهر

دانشنامه آزاد فارسی

تَبریز، شهر
تَبریز، شهر
تَبریز، شهر
تَبریز، شهر
تَبریز، شهر
تَبریز، شهر
تَبریز، شهر
شهری در استان آذربایجان شرقی، مرکز اداری شهرستان تبریز و استان مذکور. در منطقه ای کوهستانی به فاصلۀ ۵۲۴کیلومتری شمال غربی تهران، سر راه تهران به ترکیه و تهران به جمهوری آذربایجان، قرار دارد. رود آجی چای (تلخه رود) از کنار این شهر می گذرد و ارتفاع آن ۱,۳۶۵ متر است. اقلیم تبریز معتدل مایل به سرد و نیمه خشک و میانگین حداکثر دمای آن هجده درجۀ سانتی گراد و معدل حداقل دمای آن ۶.۵ درجۀ سانتی گراد است. میزان بارندگی سالانۀ آن بالغ بر ۳۰۸ میلی متر و جمعیت آن ۱,۳۹۸,۰۶۰ نفر است (۱۳۸۵). از نظر جمعیت چهارمین شهر ایران (بعد از تهران و مشهد و اصفهان) محسوب می شود. شهر تبریز از نظر سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، صنعتی، و نظامی از اهمیت زیادی برخوردار است و از این نظر در ردیف شهر های درجه اول ایران جای دارد. تاریخ بنای تبریز به درستی مشخص نیست. عده ای از مورخین نام آن را مقتبس از واژۀ پهلوی توریز می دانند. بعضی ساختمان آن را به روزگار ساسانیان نسبت داده اند و گروهی بنای شهر را از زبیده، همسر هارون الرشید، می دانند. هنگام حملۀ اعراب مسلمان به ایران، ظاهراً روستای کوچک و گمنامی بود که در زمان سلجوقیانِ عراق و اتابکانِ آذربایجان (۵۳۱-۶۲۲ق) به تدریج اهمیت یافت تا جایی که قزل ارسلان آن را به پایتختی خود برگزید. در ۶۲۲ق، جلال الدین منکبرنی آن را اشغال کرد و مغولان در ۶۲۸ق آن را تصرف، غارت و ویران کردند. اما در زمان ایلخانان مغول بار دیگر رونق یافت. غازان خان، کلیسا ها و کنیسه های شهر را ویران و تبریز را به شهری اسلامی مبدل کرد و آن را به حد اعلای شکوه خود رساند و بنا های بسیاری در آن ایجاد کرد. امیرتیمور گورکان در ۷۸۸ق تبریز را تصرف کرد و به آن آسیب فراوان رساند. جهانشاه قراقویونلو تبریز را در ۸۳۹ق پایتخت خود قرار داد و اوزون حسن آق قوینلو در ۸۷۳ق آن را تصرف کرد و سپس شاه اسماعیل اول صفوی بر این شهر مسلط شد (۹۰۷ق). تبریز مدتی در تصرف عثمانی ها بود. شاه عباس اول صفوی عثمانی ها را از آذربایجان بیرون راند (۱۰۱۲ق) و بار دیگر تبریز به دست ایرانی ها افتاد. افغان ها پس از تصرف ایران، تبریز را به عثمانی ها واگذار کردند؛ اما طولی نکشید که نادرشاه افشار عثمانی ها را شکست داد و آنان را از آذربایجان متواری ساخت. در جنگ های ایران و روس، تبریز ستاد عملیاتی عباس میرزا بود. به فرمان او جَبّاخانه و کارخانۀ توپ ریزی در این شهر احداث شد. در ۱۲۴۳ق ارتش روس، تبریز را تصرف کرد؛ اما به موجب عهدنامۀ ترکمان چای آن جا را تخلیه کرد. در جنگ جهانی اول (۱۹۱۵) بار دیگر روس ها شهر تبریز را اشغال کردند و در ۱۹۱۸ نیز عثمانی ها وارد این شهر شدند و در جنگ جهانی دوم نیز مجدداً ارتش سرخ آن را تصرف کرد و به دنبال آن فرقۀ دموکرات در ۱۳۲۴ش آن جا را از تصرف دولت مرکزی ایران خارج کرد؛ اما سال بعد ناگزیر از تخلیۀ آن شد و تبریز بار دیگر به ایران بازگشت و آرامش بر آن حکمفرما شد و دوران توسعه و ترقی آن آغاز گردید. مکان های تاریخی و دیدنی تبریز عبارت اند از مسجد کبود (قرن ۹ ه )، عمارت ربع رشیدی، ارگ علیشاه، مسجد جامع تبریز، بقعۀ سید حمزه، بقعۀ صاحب الامر، و استخر اِئل گُلی (شاه گلی).

پیشنهاد کاربران

💢تبریز
🔴خیلیا فک میکنن نام تبریز
از یه اتفاقی که برای کسی افتاده بود و بیمار شده و تب کرده بود و بعد تبش ریخته بود ساخته شده😁
اما باید گفت اسم شهر تبریز ربطی به تب و بیماری نداره

...
[مشاهده متن کامل]

🔸 نام تبریز در منابع باستانی
در کتیبه های آشوری، نام این ناحیه به صورت هایی مانند:
Taru’i
Tarmakis
ثبت شده است. این صورت ها شباهت آوایی و ساختاری به ریشه های کهن ترک زبان منطقه دارند.
🔸 تحلیل زبانی ریشه �TAR�
در زبان های ترکی کهن، ریشه tar / tarı / taramak معنای مرکزی زیر را دارد:
شانه زدن
مرتب کردن
ردیف کردن
شخم زدن زمین
تراشیدن / صاف کردن
این ریشه در واژه های زیادی دیده می شود:
Tarmaq / Taramak → شانه زدن، مرتب کردن، شخم زدن
Tarla → زمین کشاورزی
Tarlı / Tarlık → زمین یا محوطه ای که شخم زده شده
Tarlamak → زمین را آماده و مرتب کردن
Tarlancı / Tarlan → کسی که زمین را مرتب یا شخم می زند
Tartmaq ( در ترکی باستان ) → کشیدن، فشار دادن، مرتب ساختن
🔸 اینها همگی یک مفهوم مرکزی دارند:
ایجاد نظم، ردیف، آراستگی و آماده سازی
چه در زمین کشاورزی، چه در ظاهر، چه در ساختار دفاعی.
🔸 ارتباط این ریشه با نام تبریز
اگر Tarmakis / Taru’i را برگرفته از ریشهٔ TAR بدانیم، می توان معنا را چنین بازسازی کرد:
�جایی که سامان می یابد، شخم خورده، مرتب شده یا آراسته است�
این می تواند اشاره داشته باشد به:
1. زمین های کشاورزی حاصل خیز و سامان یافته آذربایجان
2. ساختار شهری یا دفاعی منظم و برنامه ریزی شده
3. آمادگی نظامی – نظم خطوط سربازان ( آرایش صاف و منظم )
این نگاه با ویژگی های تاریخی منطقه آذربایجان نیز همخوانی دارد:
زمین های حاصل خیز
ارتش های قوی و منظم
شهرهای دارای ساختار دفاعی مشخص