تبخیرکننده دوار

تبخیرکننده دوار ( به انگلیسی: Rotary evaporator ) ابزاری آزمایشگاهی است که برای تبخیر آهسته حلال از یک نمونه به کار می رود. این وسیله نخستین بار توسط لیمان کریگ ( Lyman C. Craig ) اختراع شد و در ۱۹۵۷ توسط شرکت سوئیسی بوچی ( Büchi ) به صورت تجاری تولید گردید.
اساس کار این دستگاه تبخیر حلال تحت شرایط خلأ با استفاده از حمام آب گرم است. این دستگاه از چند جزء تشکیل شده است:
ظرف نمونه ( بالن یا فلاسک ) دوار که حلال ( حلال+نمونه اصلی تولیدشده+ترکیبات مزاحم ) در آن ریخته می شود.
• کندانسور، که بخار از آن عبور داده می شود و آن را سرد می کند.
• ظرف حاوی آب گرم که موجب تبخیر محتویات درون فلاسک می شود.
• ظرف شیشه ای برای جمع آوری قطرات سرد شده حلال
• در واقع اساس این دستگاه بر پایه عصاره گیری است، که کاربرد زیادی در بدست آوردن محصول نهایی بوجود آمده در سنتز شیمی آلی است. [ ۱]
این دستگاه در ابتدا به صورت یک سیستم تبخیرکننده ساده توسط Liman. C. Craig ساخته شد.
در سال ۱۹۵۷ شرکت سوئیسی Buchi این دستگاه را به صورت تجاری وارد بازار کرد.
لازم است ذکر شود این دستگاه برای تحقیقات و آزمایشگاه تا ظرفیت 1lit را پشتیبانی می کند، اما در کارخانه ها و برای
استفاده از عملیات های شیمیایی تجاری بین ۲۰ تا ۵۰ لیتر می تواند ظرفیت داشته باشد. [ نیازمند منبع]
• موتور دستگاه که فلاسک یا همان بالن شیشه ای را می چرخاند.
• مجرای بخار که محور چرخش نمونه است و مجرای خروجی بخار
• سیستم خلأ، برای کاهش فشار درون سیستم
• حمام آب گرم، برای گرم کردن بالن حاوی حلال و تبخیر آن
• فلاسک جمع کننده که در انتهای کندانسور حلال سرد شده بعد از تبخیر را در خود جمع می کند.
• مکانیسم مکانیکی برای برداشتن سریع فلاسک تبخیر[ ۲]
حلال های مایع را می توان بدون گرم کردن بیش از حد از ترکیبات آلی و املاح پیچیده جداسازی و حذف کرد. تبخیر دوار اغلب برای جداسازی حلال هایی که احتیاج به جوشیدن کم دارند استفاده می شوند. مانند، n - هگزان، استیل استات. با این حال می توان با تنظیم مناسب حلال ها با دمای جوش متفاوت را از هم جدا کرد. حلال های با نقطه جوش بالاتر مانند آب ( ۱۰۰ درجه ) DMSO یا همان دی متیل سولفوکسید ( ۱۸۹ ) یا DMF، دی متیل فرمامید ( ۱۵۳ )
خطرات احتمالی استفاده از این دستگاه عبارتند از: انفجار ناشی از ظروف شیشه ای که دارای نقص است.