تبخیر

فرایند تبدیل مایع به بخار را تَبْخیر یا بُخارِش ( به انگلیسی: Vaporization ) گویند. تبخیر فرایند عکس میعان است.
در تبخیر، به دلیل گرما دادن به مایع، جنب و جوش مولکول/اتم های ماده افزایش می یابد لذا فاصلهٔ میان مولکول/اتم های ماده افزایش می یابد؛ بنابراین حجم ماده نیز افزایش می یابد و بخار می شود.
محاسبهٔ تبخیر از دو لحاظ حائز اهمیت است:
• از آن جایی که تبخیر آب از سطح رودخانه ها، دریاچه ها و مخازن سدها باعث تلفات آب می شود لازم است مقدار آن محاسبه شود.
• تبخیر - تعرق در درون حوضه های آبریز یکی از اجزای چرخهٔ آب شمرده می شود و برآورد میزان آبی که در طرح های آبیاری به مصرف کشاورزی می رسد نیز بر اساس تبخیر - تعرق انجام می شود. ابعاد شبکه های آبیاری تابع مستقیمی از مقدار و زمان مصرفی است که به صورت تبخیر - تعرق وارد جو می شود.
محاسبه تبخیر و تعرق پتانسیل به روش فائو - پنمن - مانتیث روش های مختلفی برای محاسبه تبخیر و تعرق گیاه مرجع پیشنهاد شده است که هر کدام از نظر داده های مورد نیاز تا حدودی با یکدیگر تفاوت دارند. فائو در سال ۱۹۹۸ ( نشریه ۵۶ ) ، روش فائو - پنمن – مانتیث را به عنوات روش استاندار برآورد تبخیر و تعرق گیاه معرفی نمود ( حیدر پور و همکاران، ۱۳۸۶ هـ ش ) . در این مطالعه به منظور برآورد مقدار تبخیر و تعرق گیاه مرجع به روش فائو - پنمن - مانتیث از رابطه زیر استفاده می کنیم. [ ۱]
〖ET〗_۰= ( ۰٫۴۰۸∆ ( R_n - G ) +γU_2 ( e_a - e_d ) ) / ( ∆+γ ( 1+0. 34U_۲ ) )
که در آن:
〖ET〗_۰: تبخیر و تعرق گیاه مرجع ( mm/day )
R_n: تابش خالص در سطح پوشش گیاهی ( MJm^ ( - 2 ) d^ ( - 1 ) )
T: میانگین دمای هوا ( بر حسب C )
U_2: سرعت باد در ارتفاع ۲ متری ( متر بر ثانیه )
e_a - e_d: کمبود فشار بخار در ارتفاع ۲ متری ( KPa )
∆: شیب منحنی فشار بخار ( KPaC^ ( - 1 ) )
γ: ضریب رطوبتی ( KPaC^ ( - 1 ) )
G: شار گرما به داخل خاک ( MJm^ ( - 2 ) d^ ( - 1 ) ) می باشد.
به میزان تبخیر از برف موجود بر سطح می گویند که می توان آن را کم شدن ارتفاع برف موجود نیز نامید.
با توجه به دمای بسیار پائین محیطی که در آن برف باریده است و در پی آن بر روی زمینی هموار یا ناهموار نشسته است و هم چنین بالا بودن رطوبت نسبی هوا و هم چنین انعکاس شدید نور خورشید از سطح سفید برفی که تابش خالص خورشید را که با Rn نشان می دهند کم می کند باعث کندی و نامشخص بودن میزان تبخیر می شود. [ ۲]

تَبخیر (vaporization)
تبدیل مواد مایع یا جامد به گاز یا بخار. اگرچه اغلب مواد ابتدا از جامد به مایع و سپس از مایع به گاز تبدیل می شوند، بعضی از مواد مستقیماً از حالت جامد به حالت گاز تبدیل می شوند. این فرآیند را تصعید می نامند. هنگامی که به مایعی که به نقطۀ جوش رسیده است گرما بدهیم و فشار را ثابت نگه داریم، مولکول های مایع انرژی کافی برای غلبه بر نیروهای بین مولکولی در حالت مایع را پیدا می کنند و به صورت مولکول های مجزای بخار از سطح مایع می گریزند تا تبخیر کامل شود. تبخیر در نقطۀ جوش را جوشش می نامند. هنگام تبدیل مایع به گاز، نقطۀ جوش مایع ثابت می ماند. برای تبخیرِ مقدار معینی از هر مایع باید مقدار خاصی گرما به آن مایع داد. این مقدار گرما را گرمای نهان تبخیر ماده می نامند. مایعات در دمایی پایین تر از نقطۀ جوش نیز تبخیر می شوند. هنگامی که سطح مایع در معرض هوای آزاد باشد، تبخیر در هر دمایی صورت می گیرد، اما هرگاه مایع در فضایی بسته باشد و مقدار آن بیشتر از مقدار لازم برای اشباع آن فضا باشد، به زودی بین مولکول های بخاری که از سطح مایع جدا می شوند و مولکول هایی که به سطح مایع باز می گردند، تعادل برقرار می شود. تغییر دما ممکن است این تعادل را بر هم بزند. مثلاً، افزایش دما سبب افزایش فعالیت مولکول ها در سطح مایع می شود و درنتیجه آهنگ تبخیر افزایش می یابد. هنگامی که دما، در این مقدار جدید، مدتی کوتاه ثابت بماند تعادل به سرعت برقرار خواهد شد.