تباین الفاظ

[ویکی فقه] تباین الفاظ یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای نسبت میان الفاظ متعدد دارای معانی مختلف است.
هنگامی که لفظی با لفظ یا الفاظ دیگر مقایسه می شود یا همگی برای یک معنا وضع شده اند؛ مانند: بشر و انسان که «مترادف» نامیده می شوند یا هر یک برای معنای مختص به خود وضع شده اند؛ مانند: کتاب و قلم که «متباین» نام دارند. بدین سان هرگاه الفاظ متعددی را که برای هر یک، معنای مخصوصی باشد نسبت به یکدیگر لحاظ کنند آن الفاظ را «متباین» و نسبت میان آنها را «تباین لفظی» خوانند. تباین در مباحث الفاظ منطق با تباین در باب نِسَب اربع (تساوی، تباین، عموم و خصوص مطلق و عموم و خصوص من وجه) فرق دارد. در باب نسب، تباین به معنای جدایی و بینونت کامل بین دو مفهوم کلی است، به گونه ای که هیچ یک از آن دو بر افراد مفهوم دیگر صدق نکند؛ مانند تباین میان درخت و سنگ، اما تباین بین الفاظ به اعتبار تعدد معانی آنهاست، اگرچه به حسب مصداق در بعض یا تمام افراد اشتراک داشته باشند؛ برای مثال، دو لفظ سیف (شمشیر) و صارم (شمشیر برنده) تباین لفظی دارند، اگرچه در برخی مصادیق اشتراک دارند، و نیز لفظ ناطق و انسان تباین دارند، اگرچه مصادیق آنها با هم یکی اند.ref>ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۱۶.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.• مظفر، محمدرضا، المنطق.
۱. ↑ مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۵۱.
...