تبادل گاز

دانشنامه آزاد فارسی

تَبادُلِ گاز (gas exchange)
حرکت گازها بین موجود زنده و جو. عمدتاً شامل چرخۀ اکسیژن و دی اکسید کربن است. همۀ موجودات هوازی، بیشتر جانوران و گیاهان، برای سوزاندن غذا و ساختن اِی تی پی از اکسیژن استفاده می کنند. موجودات بر اثر واکنش های اکسایش دی اکسید کربن را به صورت فرآوردۀ زاید در محیط آزاد می کنند. گیاهان سبز نیز دی اکسید کربن را در فرآیند فتوسنتز جذب و اکسیژن آزاد می کنند. تبادل مواد با محیط از ویژگی های موجودات زنده است. علاوه بر تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن در تنفس هوازی، موجود زنده مواد غذایی را نیز برای تغذیه جذب می کند. در انسان، این مواد شامل هیدرات های کربن، پروتئین ها، مواد معدنی و ویتامین هایند. آب نیز مادۀ مهم دیگری است که موجود زنده باید جذب کند. در گیاهان، فقط آب، دی اکسید کربن، و مواد معدنی ضروری اند. دی اکسید کربن در فتوسنتز مصرف و اکسیژن به صورت مادۀ زاید رها می شود. تصور بر این است که همۀ گاز اکسیژن موجود در جو زمین براثر فتوسنتز تولید شده است. طی تکامل، سطوح تنفسی ویژه ای برای تبادل گازی بهتر ایجاد شده اند. در انسان و سایر چهارپایان، تبادل گاز در شش ها صورت می گیرد و حرکات تنفسی دنده ها این امر را تسهیل می کنند. برخی از دوزیستان بالغ و بی مهره گان خشکی اکسیژن را مستقیماً از راه پوست جذب می کنند. بدن حشرات و برخی از عنکبوت ها سیستمی متشکل از لوله های پر از هوا، با نام نای، دارند. سطوح تنفسی ماهی ها، آبشش هایند. در گیاهان، تبادل گاز معمولاً از طریق روزنهها و فضاهای پر از هوای بین یاخته های بخش درونی برگ صورت می گیرد.

پیشنهاد کاربران

بپرس