تاکید لفظی

لغت نامه دهخدا

تأکید لفظی. [ ت َءْ دِ ل َ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) تکرار لفظ اول را تأکید لفظی خوانند. ( از تعریفات جرجانی ). صاحب کشاف اصطلاحات الفنون بنقل از اتقان آرد: تأکید لفظی یا تأکید صریح عبارت از تکرار لفظ اول یا لفظ مکرر است. و تکرار ممکن است به لفظ حقیقی باشدمانند: «قواریر، قواریر من فضه » و «فمهل الکافرین امهلهم » و «هیهات هیهات لما توعدون » و «ففی الجنة خالدین فیها » و «فان مع العسر یسرا، ان مع العسر یسرا ». یا حکمی مانند: «ضربت انت » که تکرار ضمیر جایز نیست متصل باشد یا ممکن است بوسیله مرادف لفظ باشد:«ضیقاً حرجا». و رضی گوید تأکید لفظی بر دو گونه است : 1 - اعاده لفظ اول مانند: «جائنی زیدٌ زیدٌ». 2- تقویت کردن لفظ اول به هم وزن آن بشرطی که در حرف اخیر متفق باشند و آن را اتباع خوانند و بر سه گونه است زیرا یا لفظ ثانی معنی آشکاری دارد مانند: «هنیئاً مریئا» یا آنکه اصلاً دارای معنی نیست بلکه برای آرایش لفظی سخن و تقویت آن از حیث معنی ، بلفظ اول پیوسته میشود، هرچند بتنهایی دارای معنی نیست. مانند: «حسن بسن »، «شیطان لیطان ». یا لفظ ثانی دارای معنی متکلف ناآشکار است مانند: «خبیث نبیث » مشتق از نبث الشرای استخرجه » - انتهی. بنابراین اتباع چنانکه پوشیده نیست داخل در تأکید لفظی حکمی است. و نیز باید دانست : مؤکد یا مستقل است چنانکه ابتدای بدان و وقف برآن روا است یا غیرمستقل است. و غیرمستقل اگر یک حرفی باشد و از کلماتی شمرده شود که اتصال بکلمه دیگر واجب است میتوان آنرا با کلمه ای که بدان میپیوندد تکرار کرد مانند «بک بک » و «ضربت ضربت ». و اگر یک حرفی نباشد و از کلماتی شمرده نشود که باید بکلمه دیگر بپیوندد تکرار آن روا است مانند: «ان ان زیدا قائم ». ( از کشاف اصطلاحات الفنون چ احمد جودت ج 1 ص 70 ). در زبان فارسی نیز تأکید لفظی در عبارتها بکار رود چنانکه برحسب اقتضای سخن اجزای سخن مانند مسندالیه ، مسند،قید، اصوات ، ادات استفهام و مانند اینها را گاه دو بار و گاه سه بار تکرار کنند. مثال از تکرار مسند:
چه تازی خر به پیش تازی اسبان
گرفتاری بجهل اندر گرفتار.
ناصرخسرو.
گر بترسی ز ناصواب جواب
وقت گفتن صبور باش صبور.
ناصرخسرو.
این جهان خواب است خواب ای پور باب
شاد چون باشی بدین آشفته خواب.
ناصرخسرو.
گفت من گفتم که عهد این خسان بیشتر بخوانید ...

فرهنگ فارسی

تکرار لفظ اول را تاکید لفظی خوانند .

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] تأکید لفظی. تاکید لفظی، تاکید با تکرار یک لفظ است.
«تاکید لفظی» آن است که لفظ متبوع (مؤکد) خواه مفرد و خواه جمله، تکرار شود.
wikifeqh:
[ویکی فقه] تاکید لفظی، تاکید با تکرار یک لفظ است.
«تاکید لفظی» آن است که لفظ متبوع (مؤکد) خواه مفرد و خواه جمله، تکرار شود.
جایگاه
تاکید لفظی در اسم، فعل، اسم فعل، حرف و جمله واقع می شود.- اسم: (... قواریرا قواریرا...) . - فعل: (فمهل الکافرین امهلهم رویدا). - اسم فعل: (هیهات هیهات لما توعدون). - حرف: (... ففی الجنة خالدین فیها...) . - جمله: (فان مع العسر یسرا ان مع العسر یسرا).
wikifeqh: تأکید_لفظی

پیشنهاد کاربران

بپرس