تاورنیه ژان باتیست

[ویکی نور] «ژان باپتیست تاورنیه» جهانگرد فرانسوی و مسافر مشرق زمین بوده که 1605م در پاریس متولد شده و پس از 83 سال عمر، در سال 1689م اسمولنسک بدرود حیات گفته است. وی فرزند دوم گابریل، جغرافی دان و نقشه کش معروف بود که به علت فشار تعصبات مذهبی، از کشور هلند به پاریس مسافرت کرد. شهرت پدر در مسائل جغرافیایی و فرهنگ حاکم بر محیط خانواده، ذوق سیاحت را در او برانگیخت. وی پانزده سالگی خانه پدری را به قصد سیاحت ترک کرد. در بیست و دو سالگی اغلب کشورهای اروپا، از جمله فرانسه، انگلستان، هلند، آلمان، سویس، لهستان، مجارستان و ایتالیا را دیده بود و به خوبی به زبان های مختلف گفتگو می کرد. آشنایی او در آلمان با سرپرست میسیون های مشرق زمین و فرستاده ریشلیو، راهگشای سفرهای آتی و طولانی او به شرق بود. بین سال های 1632 و 1668م، شش بار به مشرق زمین مسافرت کرد. در این سفرها بیش از نه بار از ایران دیدن کرد که نخستین سفر او در دوره سلطنت شاه صفی و سفرهای دیگرش در زمان شاه عباس دوم و شاه سلیمان صورت گرفت. وی در سال 1636م در جشن تاجگذاری فردیناند سوم پادشاه رومان ها در فرانکفورت آلمان شرکت کرد و در آنجا یکی از روحانیون به نام «ژوزف» به او پیشنهاد کرد که به همراه دو نفر نجیب زاده به فلسطین برود و او نیز قبول کرد اما در قسطنطیه همسفرانش را رها کرد و همراه کاروانی از راه تبریز و زنجان به سوی اصفهان عازم شد. در اصفهان مقداری پارچه ابریشمین و زری خریداری نمود و به فرانسه بازگشت و در آن ها را به چندین برابر قیمت اصلیش فروخت و از این رهگذر اندوخته ای فراهم آورد. ضمناً در فرانسه بر اثر ارتباطی که با جواهرفروشی به نام «ژادپرگواس» پیدا کرد، دختر او را به عقد خود درآورد و در نتیجه معاشرت با پدر زنش به ارزش سنگ ها گرانبهاء پی برد و همین امر موجب گردید که چندین مسافرت پی در پی از سال 1628 تا 1663م به ایران، مغولستان، هندوستان و جزایر «سوماترا» و «باتاویا» بکند و در تمام این مناطق سنگ های گرانبهاء به دست بیاورد.
تاورنیه در ضمن مسافرت اخیر خود، مدتی در شیراز ماند و خاطرات خود را از این شهر در ضمن سفرنامه خود تحت عنوان: «مسافرت های ششگانه ژان باپتیست تاورنیه» شرح داد. لویی چهاردهم در سال 1668م مبلغ سه میلیون فرانک فرانسه از تاورنیه سنگ های قیمتی خریداری کرد و در سال بعد، از لحاظ اطلاعات ذیقیمتی که این جهانگرد برای جغرافیای تجارتی جمع آوری کرده بود، جایزه ای از طرف آن پادشاه به او داده شد.
تاورنیه در سال 1685م بر طبق مقررات «نانت» زندانی شد. سپس به سویس و از آنجا به وین رفت و در این شهر به ریاست شرکتی تجارتی در هند انتخاب گردید. اما در راه مسافرت، در سال 1689م در شهر کپنهاگ فوت کرد.