تاقدیس

تاقدیس ( به انگلیسی: Anticline ) به چینی در طبقات یا لایه های زمین که دو سمت آن روبه پایین باشد، تاقدیس گویند. لایه های قدیمی در مرکز تاقدیس قرار دارند. نام تاقدیس از کلمهٔ تاق به معنی سقف گرفته شده و برای فهم آسانتر معنای تاقدیس می شود سقف های گنبدی را در ذهن بیاوریم. تاقدیس ها به هفت دسته تقسیم می شوند: تاقدیس متقارن، نامتقارن، برگشته، خوابیده، بادبزنی، پلانج دار و مرکب.
تاقدیس متقارن تاقدیسی است که در آن سطح محوری به صورت قائم می باشد. به عبارت دیگر پهلوهای چین دارای شیب یکسان می باشد.
تاقدیس نامتقارن تاقدیسی است که در آن سطح محوری به صورت مایل است. شیب دو پهلو در دو جهت مخالف بوده و زاویه شیب دوپهلو متفاوت و غیریکسان می باشد.
در تاقدیس برگشته سطح محوری مایل است و هر دوپهلو در یک جهت شیب دارد و معمولاً دوپهلو دارای زوایای شیب متفاوت می باشد. در این تاقدیس ها پهلویی که بیش از ۹۰ درجه چرخیده باشد، پهلوی برگشته و پهلویی که کمتر از ۹۰ درجه چرخیده باشد، پهلوی نرمال است.
تاقدیس خوابیده، تاقدیسی است که در آن سطح محوری معمولاً افقی است. چین های خوابیده معمولاً دارای چین های خوابیده دیگری به صورت تاقدیسهای فرعی می باشد. اینگونه چین های فرعی را به نام ساختمان های انگشتی شکل می نامند.
تاقدیس بادبزنی، تاقدیسی است که هر پهلوی آن برگشته است. از این تاقدیسها شیب دوپهلو به سمت یکدیگر است و ممکن است که در سطح زمین با ناودیس اشتباه گرفته شود ولی از روی طبقات قدیمی تر که در مرکز چین قرار دارند از ناودیس تشخیص داده می شود.
منظور از تاقدیس پلانج دار تاقدیسی است که محور آن نسبت به سطح افق زاویه دار است و این زاویه از ۰ تا ۹۰ درجه در تغییر است. اگر تاقدیس بدون پلانج باشد، یعنی محور تاقدیس به صورت افقی باشد در اینصورت در روی نقشه زمین شناسی لایه ها را به صورت موازی هم خواهیم دید ولی اگر تاقدیس دارای پلانج باشد در اینصورت، طبقات در سطح زمینی به صورت منحنیهایی که در قسمت انتهایی به همدیگر می رسند، دیده خواهند شد. در اینصورت جهت پلانج، سمتی است که لایه ها در آن سمت به یکدیگر می رسند.
تاقدیس مرکب ( به انگلیسی: Anticlinorium ) یک طاق بسیار بزرگ، از لحاظ شکل شبیه یک تاقدیس، که هر بال آن مرکب از تعدادی چین های کوچک است. تاقدیس از یک کلمه یونانی Anticline به معنی «داشتن شیب مخالف» گرفته شده است. تاقدیس چینی است که به طرف بالا محدب است. در تاقدیسهای ساده پهلوی چین در جهت مخالف یکدیگر شیب دارد. در بعضی تاقدیسها شیب دو پهلو در یک جهت است یا اینکه هر دو پهلو افقی است و بالاخره بعضی از آن ها دارای پهلوهایی درهم می باشد که در این صورت نمی توان به آسانی مورد مطالعه قرار داد. تاقدیس را ممکن است به طور دقیق به صورت زیر تعریف کرد: چین های تاقدیس آن هایی هستند که طبقات قدیمی در مرکز چین قراردارد.

رجوع شود به:طاقدیس