تاریخ هنر

تاریخ هنر ( به انگلیسی: history of art ) به سرگذشت هنرهای تجسمی، نمایشی، شنیداری و کلامی اشاره دارد و به سیر تحول آن در گذر تاریخ می پردازد. نقطهٔ آغاز تاریخ هنر در جهان، هنر پیشاتاریخ و آثار هنری غارنشینان —اغلب نقاشی ها و مجسمه های بدوی ( به انگلیسی: primitive ) و ابتدایی از حیوانات و انسان ها— است. علاوه بر هنر ابتدایی، تاریخ هنر را می توان بر اساس منطقه به چند عرصه تقسیم کرد. هنر خاور باستان در سرزمین های خاورمیانه و هندوستان، هنر یونان باستان و روم باستان، هنر بیزانس، هنر اسلامی، هنر خاور دور، هنر قرون وسطی در دوران استیلای کلیسا بر اروپا، هنر دورهٔ رنسانس، هنر نوین غربی و در نهایت هنر نوگرای دوران جدید در قرن بیستم از آن جمله اند. به عقیده پژوهش گران غربی تاریخ هنر، هنر ابتدایی می تواند هنر انسان های معاصر را که سبک زندگی و فرهنگی بدوی دارند، در کنار هنر انسان های ماقبل تاریخ دربرگیرد. برخی این نگاه پژوهش گران غربی را ناشی از سلطه فکری خاصی می دانند که آن ها در برخورد با سایر تمدن ها و براساس توسعه های مادی و فن آورانه تمدن غربی برای خود قائل هستند.
در سال های اخیر خود اصطلاح «تاریخ هنر» به پرسش گرفته شده است. آنچه که به «تاریخ هنر جدید» ( New Art History ) معروف شده است و اکنون یک نسل هم عمر کرده است، در پی ارزیابی دوباره نحوه تفکر و نگارش ما درباره تاریخ های اشیاء دیداری است. «تاریخ هنر جدید» به طور مشخص متأثر از شیوه های نظری تفکر درباره هنر است که می کوشند معانی اجتماعی، فرهنگی و تاریخی را از دل آثار هنری بیرون بکشند. آنچه در اینجا باید درباره این نوع تاریخ نگاری گفت و از آن گذشت این است که این برداشت که آثار هنری معانی تاریخی ای ورای نقش خود در روایت های تاریخ نگارانه مختلف دارند ( روایت های مبتنی بر عمل خلاقه هنرمندان بزرگ و نیز سبک های هنری ) برداشتی انقلابی بود. این امر چنان است که حتی با گذشت ۲۰ سال از مطرح شدن این برداشت، موضوع همچنان به دو شاخه «جدید» و «قدیم» تقسیم می شود.
هنر در دوران ماقبل تاریخ، هنری ابتدایی و بَدَوی بود که توسط انسان های غارنشین قبل از ورود به تمدن خلق شده است. این دوران می تواند از ده ها هزار سال قبل از میلاد مسیح شروع شده و تا دوران ظهور تمدن های بین النهرین ادامه داشته باشد. از نظر تاریخی این دوران به چند بخش تقسیم می شود.

تاریخ هنر (کتاب). برای اطلاعات بیشتر به تاریخ هنر ( ابهام زدایی ) مراجعه فرمایید
تاریخ هنر ( نام اصلی به انگلیسی The Story of Art است که توسط مترجم به این صورت ترجمه شده است ) ، نام کتابی است از ارنست هانس گامبریچ که به سیر تاریخی تکامل هنر ( به طور خاص، هنرهای تجسمی ) از انسان های نخستین تا سبک های مدرن می پردازد. این کتاب نخستین بار در سال ۱۹۵۰ منتشر شد. برگردان این کتاب به فارسی را علی رامین در سال ۱۳۷۹ انجام داده و «نشر نی» آن را منتشر کرده است.
نقدهای تحسین آمیز متعددی در مورد این کتاب وجود دارد. پیر روزنبرگ ( Pierre Rosenberg ) رئیس موزهٔ لوور گفته است که این کتاب از چنان شهرتی برخوردار است که می توان آن را با مونالیزای داوینچی مقایسه کرد. [ ۱]
آنتونی گورملی مجسمه ساز بریتانیایی دربارهٔ کتاب و کار گامبریچ گفته است «مهمترین هدیه او به ما قابل فهم کردن روند زنده هنر برای همه ما بوده است. او تجربه قانونمند مطالعه هنر را از یک تاریخ فرهنگی خشک، به نوعی ماجراجویی تبدیل می کند. تاریخ هنر گامبریچ این نظریه توفنده را بیان می کند که در واقع چیزی به نام هنر وجود ندارد و این تنها هنرمندان هستند که وجود دارند. »[ ۲]
شیوه نگارش همراه با دانش و شناخت جامعی که نویسنده از رخدادهای مهم هنری و نظم پیوستاری آنها دارد، باعث شده این کتاب به تاریخی ماندگار از هنر درآید. گامبریچ می گوید: «هدف من این بوده است که در میان گنجینه ای از نام ها، سبک ها و دوره ها - که محتوای کتاب های بزرگ تاریخ هنر را تشکیل می دهند - نظمی فهم پذیر ایجاد کنم؛ و تاریخ هنر را همچون امواج پیوسته ای از سنت های دگرگون شونده روایت کنم که در آنها هر اثر ضمن پیوند با گذشته رو به سوی آینده دارد. »[ ۳]
مقدمه ( دربارهٔ هنر و هنرمندان ) [ ۴]
• ۱ - شگفتی های آغازین ( آدمیان پیش از تاریخ و ابتدایی؛ آمریکای کهن )
• ۲ - هنر در خدمت جاودانگی ( مصر، بین النهرین، کرِت )
• ۳ - بیداری بزرگ ( یونان، قرون هفتم تا پنجم پیش از میلاد )
• ۴ - قلمرو زیبایی ( یونان و جهان یونانی، قرن چهارم پیش از میلاد تا قرن اول پس از میلاد )
• ۵ - تسخیرکنندگان جهان ( رومی ها، بوایی ها، یهودیان و مسیحیان، قرون اول تا چهارم میلادی )
• ۶ - انشعاب بزرگ ( روم و بیزانس، قرن پنجم تا سیزدهم )
• ۷ - نگاهی به شرق ( جهان اسلام و چین، قرن دوم تا سیزدهم )
• ۸ - هنر غرب در بوته آزمایش ( اروپا، قرون شش تا یازدهم )
• ۹ - کلیسای مبارز ( قرن دوازدهم )
• ۱۰ - کلیسای پیروز ( قرن سیزدهم )
• ۱۱ - درباریان و شهرنشینان ( قرن چهاردهم )
• ۱۲ - تسخیر واقعیت ( نیمه اول قرن پانزدهم )
• ۱۳ - سنت و نوآوری ( نیمه دوم قرن پانزدهم در ایتالیا )
• ۱۴ - سنت و نوآوری ( قرن پانزدهم در شمال اروپا )
• ۱۵ - اوج هماهنگی ( توسکانی و رم، اوایل قرن شانزدهم )
• ۱۶ - نور و رنگ ( ونیز و شمال ایتالیا، اوایل قرن شانزدهم )
• ۱۷ - گسترش رنسانس در شمال آلپ ( آلمان و هلند، اوایل قرن شانزدهم )
• ۱۸ - بحران هنر ( اروپا، دوره متاخر قرن شانزدهم )
• ۱۹ - تنوع دیدگاه ها ( اروپای کاتولیک، نیمه نخست قرن هفدهم )
• ۲۰ - آینه طبیعت ( هلند در قرن هفدهم )
• ۲۱ - قدرت و شکوه: قسمت اول ( ایتالیا، نیمه دوم قرن هفدهم و هجدهم )
• ۲۲ - قدرت و شکوه: قسمت دوم ( فرانسه، آلمان و اتریش، نیمه دوم قرن هفدهم و نیمه اول قرن هجدهم )
• ۲۳ - عصر خِرَد ( انگلستان و فرانسه در قرن هجدهم )
• ۲۴ - گسست سنت ( انگلستان، آمریکا و فرانسه، نیمه دوم قرن هجدهم و نیمه اول قرن نوزدهم )
• ۲۵ - انقلاب پایدار ( قرن نوزدهم )
• ۲۶ - در جستجوی معیارهای نوین ( اواخر قرن نوزدهم )
• ۲۷ - هنر تجربی ( نیمه نخست قرن بیستم )
• ۲۸ - تاریخ بی انتها ( پیروزی مدرنیسم )
• توضیحات مترجم
• واژه نامه
• کتاب شناسی
• نمودارها و نقشه ها
• نمایه