[ویکی نور] تاریخ مصر لیوحنا النقیوسی رؤیة قبطیة للفتح الاسلامی، ترجمه و تحقیق عمر صابر احمد عبدالجلیل استاد زبان های سامی دانشگاه قاهره بر کتاب یک اسقف مسیحی است. عبدالجلیل این کتاب را از زبان حبشی به عربی برگردانده است. این کتاب از ارزش تاریخی بالایی برخوردار است، چرا که از فتح اسلامی مصر و اتفاقات پس از آن خبر داده است و گزارشات او بسیاری از زوایای مبهم در تاریخ این مقطع زمانی را توضیح می دهد.
کتاب، متشکل از یک مقدمه، سه باب و یک خاتمه است. در مقدمه، ویژگی نسخه های خطی موجود و مطالب کتاب شرح شده است. باب اول در دو فصل به شرح حال زندگی و عصر یوحنا النقیوسی و روش کتابت تاریخی او و در باب دوم و سوم به ترتیب اصل کتاب و لغت نص اصلی را مورد مطالعه قرار داده است. خاتمه نیز مشتمل بر نتایج حاصله از این مطالعه است.
این اثر از مهم ترین و اولین مصادر تاریخی است که در بخشی از آن فتح مصر توسط مسلمانان و اتفاقاتی که مورخین دیگر به آن نپرداخته اند، آمده است. اهمیت این اثر به حدی است که "آلفرد بتلر" در کتابش "فتح العرب لمصر" تاریخ مذکور را در صورت عدم دستیابی به این کتاب غیر ممکن می شمارد. گزارشاتی که یوحنا از تاریخ مصر قدیم و جغرافیای آن و اسامی شهرها و تاریخ آنها می دهد، نیز حائز اهمیت است؛ البته این اثر مانند سایر آثار بشری از اشکال خالی نیست. در ذکر اخبار آخر فتح اسلامی سیاق روایت تاریخی رعایت نشده است و خلط صورت گرفته است. همچنین در ذکر وقایع و أعلام و اماکن جغرافیایی اضطراب وجود دارد. خلاصه مطالب کتاب به ترتیب ابواب بدین شرح است:
درباره یوحنا نقیوسی و شرح احوال اوست. در کتاب "سیر الآباء البطارکه" تألیف "ساویرس بن المقفع" نیز از وی نام برده شده و از او به عنوان شخصیتی دینی، ادبی و تاریخی و همچنین نیکوکار و مدبر یاد شده است. اسقف شهر نقیوس بوده و نقش مهمی در مصالح کنیسه مصر در عهد خود داشته است. او مدت طولانی عمرش را - از نیمه دوم قرن هفتم میلادی تا بخش اعظم قرن هشتم- هم عصر با حکومت والیان در مصر بوده است. این عصر با ولایت عمرو بن عاص آغاز می شود. او همچنین با عبدالعزیز بن مروان که از مشهورترین والیان مصر، هم عصر بوده است.
در این فصل از کتاب، شیوه و روش او در کتابت تاریخی بیان شده است. از آنجا که او از بزرگان مسیحی عصر خود است، بدون شک در کتابت تاریخ از دو جهت تأثیر پذیرفته است: 1- از فکر مسیحی 2- شیوه کتابت تاریخی عصر خود.
کتاب، متشکل از یک مقدمه، سه باب و یک خاتمه است. در مقدمه، ویژگی نسخه های خطی موجود و مطالب کتاب شرح شده است. باب اول در دو فصل به شرح حال زندگی و عصر یوحنا النقیوسی و روش کتابت تاریخی او و در باب دوم و سوم به ترتیب اصل کتاب و لغت نص اصلی را مورد مطالعه قرار داده است. خاتمه نیز مشتمل بر نتایج حاصله از این مطالعه است.
این اثر از مهم ترین و اولین مصادر تاریخی است که در بخشی از آن فتح مصر توسط مسلمانان و اتفاقاتی که مورخین دیگر به آن نپرداخته اند، آمده است. اهمیت این اثر به حدی است که "آلفرد بتلر" در کتابش "فتح العرب لمصر" تاریخ مذکور را در صورت عدم دستیابی به این کتاب غیر ممکن می شمارد. گزارشاتی که یوحنا از تاریخ مصر قدیم و جغرافیای آن و اسامی شهرها و تاریخ آنها می دهد، نیز حائز اهمیت است؛ البته این اثر مانند سایر آثار بشری از اشکال خالی نیست. در ذکر اخبار آخر فتح اسلامی سیاق روایت تاریخی رعایت نشده است و خلط صورت گرفته است. همچنین در ذکر وقایع و أعلام و اماکن جغرافیایی اضطراب وجود دارد. خلاصه مطالب کتاب به ترتیب ابواب بدین شرح است:
درباره یوحنا نقیوسی و شرح احوال اوست. در کتاب "سیر الآباء البطارکه" تألیف "ساویرس بن المقفع" نیز از وی نام برده شده و از او به عنوان شخصیتی دینی، ادبی و تاریخی و همچنین نیکوکار و مدبر یاد شده است. اسقف شهر نقیوس بوده و نقش مهمی در مصالح کنیسه مصر در عهد خود داشته است. او مدت طولانی عمرش را - از نیمه دوم قرن هفتم میلادی تا بخش اعظم قرن هشتم- هم عصر با حکومت والیان در مصر بوده است. این عصر با ولایت عمرو بن عاص آغاز می شود. او همچنین با عبدالعزیز بن مروان که از مشهورترین والیان مصر، هم عصر بوده است.
در این فصل از کتاب، شیوه و روش او در کتابت تاریخی بیان شده است. از آنجا که او از بزرگان مسیحی عصر خود است، بدون شک در کتابت تاریخ از دو جهت تأثیر پذیرفته است: 1- از فکر مسیحی 2- شیوه کتابت تاریخی عصر خود.