[ویکی نور] تاریخ روضة الصفا فی سیرة الانبیاء و الملوک و الخلفا، نوشته محمد بن خاوند شاه (میرخواند) ، تصحیح جمشید کیان فر
این اثر تاریخی و جامع که از آثار فارسی مفصّل دوره تیموری به شمار می رود، به گزارش تاریخ جهان از آغاز آفرینش تا پیدایی اسلام و تا روزگار خود؛ یعنی دوران حکومت سلطان حسین بایقرا (911 - 842 ق) می پردازد. روضه الصفا هفت بخش دارد و نویسنده آن به ترجمه بخشی از تاریخ های عربی و اقتباس از آنها پرداخته و بخش هایی را از تاریخ های فارسی نقد کرده و بخش پایانی آن را دختر زاده اش قیاس الدین بن خواند میر با نام حبیب السیر پس از مرگ وی کامل کرده است. رضا قلی خان هدایت در نمیه نخست سده سیزدهم (روزگار قاجار) جلدهای هشتم تا دهم (تاریخ صفویه، افشاریه، زندیه و قاجار) را بدان افزود و آن را روضه الصفای ناصری نامید.
پادشاهان مغول و تیموری در آغاز کار خود از ارزش و اهمیّت زبان و ادب فارسی آگاه نبودند و به مدح ستایشگران و شاعران و ادیبان توجه نمی کردند. از همین روی، در روزگار آنان شعر و ادب به نابودی روی نهاد، اما با گذشت زمان انگیزه ای در آنان پیدا شد و خواستند که جهان گشایی های خود و نیاکانشان را در تاریخ ثبت کنند تا برای نسل های آینده یادگار بماند. از این رو، از مورخان و نویسندگان خواستند که چنین اخبار را گزارش دهند و به همین سبب درخشان ترین آثار تاریخی در دوره مغول و تیموری پدید آمد. گفته اند که نویسنده، روضة الصفا را به فرمان و تشویق امیرعلی شیر نوایی، وزیر دانش مند شاهرخ تیموری (حاکم هرات) در آن هنگام آغاز و به نام او ختم کرد.
اثر درازدامن (ده جلدی) خواند میر، از نثری پخته برخوردار و از آثار پیشین تاریخ نگاران ایران بهره مند است؛ چنان که تنها تاریخ طبری و الکامل را با آن می توان برابر دانست و حتی حبیب السیر پس از این اثر جای می گیرد. البته مصحح نسخه کنونی قالب ده جلدی آن را بر هم زده و آن را در پانزده جلد به چاب رسانده و اگرچه شکل شایسته تری بدان داده، کار ارجاع را بدین اثر دشوار ساخته است.
باری، نویسنده تا جلد هفتم این تاریخ پیش رفت، اما بر اثر بیماری نتوانست آن را کامل کند. تاریخ میرخواند به واقع شش جلد است؛ زیرا جلد هفتم آن را نوه دختری اش خواندمیر به پایان رساند و سه جلد دیگر به قلم رضا قلی هدایت طبرستانی در دوره ای دو ساله بر آن افزوده شد.
این اثر تاریخی و جامع که از آثار فارسی مفصّل دوره تیموری به شمار می رود، به گزارش تاریخ جهان از آغاز آفرینش تا پیدایی اسلام و تا روزگار خود؛ یعنی دوران حکومت سلطان حسین بایقرا (911 - 842 ق) می پردازد. روضه الصفا هفت بخش دارد و نویسنده آن به ترجمه بخشی از تاریخ های عربی و اقتباس از آنها پرداخته و بخش هایی را از تاریخ های فارسی نقد کرده و بخش پایانی آن را دختر زاده اش قیاس الدین بن خواند میر با نام حبیب السیر پس از مرگ وی کامل کرده است. رضا قلی خان هدایت در نمیه نخست سده سیزدهم (روزگار قاجار) جلدهای هشتم تا دهم (تاریخ صفویه، افشاریه، زندیه و قاجار) را بدان افزود و آن را روضه الصفای ناصری نامید.
پادشاهان مغول و تیموری در آغاز کار خود از ارزش و اهمیّت زبان و ادب فارسی آگاه نبودند و به مدح ستایشگران و شاعران و ادیبان توجه نمی کردند. از همین روی، در روزگار آنان شعر و ادب به نابودی روی نهاد، اما با گذشت زمان انگیزه ای در آنان پیدا شد و خواستند که جهان گشایی های خود و نیاکانشان را در تاریخ ثبت کنند تا برای نسل های آینده یادگار بماند. از این رو، از مورخان و نویسندگان خواستند که چنین اخبار را گزارش دهند و به همین سبب درخشان ترین آثار تاریخی در دوره مغول و تیموری پدید آمد. گفته اند که نویسنده، روضة الصفا را به فرمان و تشویق امیرعلی شیر نوایی، وزیر دانش مند شاهرخ تیموری (حاکم هرات) در آن هنگام آغاز و به نام او ختم کرد.
اثر درازدامن (ده جلدی) خواند میر، از نثری پخته برخوردار و از آثار پیشین تاریخ نگاران ایران بهره مند است؛ چنان که تنها تاریخ طبری و الکامل را با آن می توان برابر دانست و حتی حبیب السیر پس از این اثر جای می گیرد. البته مصحح نسخه کنونی قالب ده جلدی آن را بر هم زده و آن را در پانزده جلد به چاب رسانده و اگرچه شکل شایسته تری بدان داده، کار ارجاع را بدین اثر دشوار ساخته است.
باری، نویسنده تا جلد هفتم این تاریخ پیش رفت، اما بر اثر بیماری نتوانست آن را کامل کند. تاریخ میرخواند به واقع شش جلد است؛ زیرا جلد هفتم آن را نوه دختری اش خواندمیر به پایان رساند و سه جلد دیگر به قلم رضا قلی هدایت طبرستانی در دوره ای دو ساله بر آن افزوده شد.