تاریخ دخانیه

[ویکی نور] تاریخ دخانیه، اثر سید حسن اصفهانی کربلایی و به کوشش رسول جعفریان (تصحیح و مقدمه)، کتابی است به زبان فارسی در یک جلد درباره تاریخ ایران در زمان قاجاریه، خاصه نهضت تحریم تنباکو و نقش روحانیت در این امر. این نسخه از کتاب توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی در پاییز 1382ش، در 2500 نسخه انتشار یافته است. همان طور که در صفحه مربوط به اطلاعات کتاب هم ذکر شده، این اثر، پیش از این با مقدمه و تصحیح رسول جعفریان (همین مصحح)، در بهار سال 1377ش، با عنوان «تاریخ دخانیه یا تاریخ وقایع تحریم تنباکو» توسط دفتر نشر الهادی در 2000 نسخه در قم به چاپ رسیده بوده است.
فهرست مطالب در هر دو چاپ در ابتدای کتاب ذکر شده است. تفاوتی که در فهرست مطالب این دو نسخه وجود دارد در این است که نسخه مربوط به انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، دارای فهرست مفصل‎تری است. البته در این نسخه، مواردی که در فهرست چاپ الهادی ذکر شده بوده در همان فهرست مطالب، داخل کروشه قرار داده شده و موارد افزون بر آن در لابه‎لای آن مطالب آمده است؛ مثلا در چاپ 1382 (مرکز نشر اسناد) پس از ذکر عنوان «تلگراف دوم میرزای شیرازی به شاه» در داخل کروشه و ارجاع ذکر مطلب در صفحه 111، دو عنوان «صورت تلگراف مبارک اسلام‎پناهی به ناصرالدین شاه» در صفحه 111 و «از تهران به قصر» در صفحه 113 در زیر آن ذکر شده و سپس عنوان «سخت‎گیری شرکت رژی بر تنباکوکاران» صفحه 115، داخل کروشه آمده است؛ ولی در نسخه مربوط به سال 1377 (چاپ الهادی قم)، پس از ذکر عنوان «تلگراف دوم میرزای شیرازی به شاه» با ارجاع به صفحه 95، عنوان «سخت‎گیری شرکت رژی بر تنباکوکاران» با ارجاع به صفحه 98، آمده است.
توضیحات مربوط به مقدمه مصحح در عین یکسانی محتوایی، در چاپ مربوط به الهادی با چاپ مرکز اسناد انقلاب اسلامی به‎لحاظ محل قرارگیری فرق دارد؛ این امر در نسخه الهادی به‎صورت پی‎نوشت و در پایان مقدمه مصحح در صفحه‎های 29 و 30، ضمن 22 شماره ذکر شده است، ولی در نسخه مرکز اسناد، در پاورقی‎ها آمده است.
کتاب در نسخه مربوط به نشر الهادی، با ذکر اعلام، پایان می‎یابد، ولی در نسخه انتشارات مرکز انقلاب اسلامی، پس از ذکر اعلام، فهرست 238 اثر از منشورات آن مرکز به‎تفکیک حوزه‎های پژوهشی ذکر شده، سپس دو اثر از آثار در دست انتشار آن مرکز معرفی شده و دست ‎آخر، عنوان و مطالب روی جلد کتاب به ا‎نگلیسی آمده است.
تاریخ دخانیه یا تاریخ وقایع تحریم تنباکو

تاریخِ دُخانیّه
(یا: قرارداد رژی؛ تاریخ انحصار دخانیات) کتابی به فارسی در تاریخ معاصر ایران. مؤلف که از شاگردان میرزا حسن شیرازی بود این اثر را یک سال پس از پایان قیام تنباکو نوشته و در آن به تأثیرات ناگوار اخلاقی و سیاسی ناشی از ارتباط ایرانیان با فرنگیان اشاره کرده و دربارۀ مکاتبات میان میرزای شیرازی با ناصرالدین شاه قاجار و علمای ایران و حوادث سیاسی آن دوران و واقعۀ قیام تنباکو مطالبی بیان نموده است. این کتاب نخستین بار به کوشش ابراهیم دهگان در ۱۳۳۳ش در اراک به چاپ رسیده است.