تاریخ جدید ایران. [ خ ِ ج َ دی دِ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) حساب سال و ماهی که اکنون در ایران بر طبق قانون جاری است. تقی زاده در گاه شماری آرد: جشن نوروز بعنوان آغاز سال تا این اواخر تنها نشانه ای بود که از بقایای حساب زمان یا سال و ماه شماری ایران قدیم در ایران مانده بود آنهم در لفظ نوروز ( نه در موقع آن از سال و نه در سایر خصایص قدیم سال ایرانی ) چه تاریخ از مبداء هجرت پیغمبر، عربی و سال قمری عربی و ماهها عربی حساب میشد و نوروز هم دراولین روز بهار و اعتدال ربیعی برحسب آنچه ملکشاه سلجوقی ( از سلاطین ترک ) مقرر داشته گرفته میشد . فقط از 35 سال قبل که بعضی از ادارات ایران بطرز جدید اداره شد حساب نجومی یعنی سال و ماه منجمین ایران را که تا آن وقت در تقویم های رقومی و فارسی بیشتر برای احکام نجوم و اختیارات درج میشد و مخصوص حوزه محدود علاقه مندان بعلم تنجیم بود در ادارات دولتی نیز بتدریج معمول و دائر کرده و استعمال ماه های شمسی را با اسامی بروج دوازده گانه منطقةالبروج در امور اداری مرسوم ساختند. راست است که قبل از این دوره نیز سنین مالی شمسی در کار بوده و به اسم دوره دوازده ساله سالهای «خطا و قبچاق و ایغور» یعنی «سیچقان ئیل » تا «تنگوزئیل » نامیده میشدند، ولی گذشته از آنکه ماهها قمری و عربی بود استعمال این سالهای شمسی نیز فقط محدود بدوائر مالیه بوده و در بین عامه رواجی نداشت اسامی قدیم ماههای ایرانی در بین مسلمین ایران جز در بعضی نواحی ایران در میان زارعین یا اهالی قصبات نمانده بود تا آنکه در سال 1343 هَ. ق. مطابق 1925 م. ترتیب ماه و سال شماری جدیدی در ایران بحکم قانون 11 فروردین 1304 هَ. ش. برقرار شد و اول بهار را رسماً اول سال عرفی و مملکتی قرار داده اسامی ماههای قدیم ایرانی را احیا نمودند ولی بجای ماههای سی روزه با پنج روز جداگانه در آخر سال ( یا در آخر یکی از ماهها ) شش ماه اول را 31روزه و پنج ماه بعد را 30روزه و ماه آخر را 29 روزه ( مگر در سالهای کبیسه که باز 30 روز است ) قرار داده و سال را بر اساس حساب نجومی در هر سال ( نه بر کبیسه مطرد چهارساله ) بنا نهادند همانطورکه در سال جلالی معمول بوده... ( گاه شماری صص 1-3 ).
