[ویکی فقه] تاریخ ایلچی نظام شاه (کتاب). «تاریخ ایلچی نظام شاه»، اثر خورشاه بن قباد حسینی، کتابی است به زبان فارسی ، در تاریخ عمومی که به تاریخ خورشاه و تاریخ قطبی نیز معروف است.خورشاه، کتاب را در سال ۹۷۱ ق نوشته و محمدرضا نصیری و کوئیچی هانه دا، دو مقاله از آن را که به تاریخ صفویه و پادشاهان هندوستان مربوط است، در سال ۱۳۷۹ ش با عنوان «تاریخ ایلچی نظام شاه: تاریخ صفویه از آغاز تا سال ۹۷۲ ق» گردآوری کرده اند.
انگیزه تالیف، ثبت وقایع تاریخ و عبرت از گذشتگان بوده است. به تعبیر ذبیح الله صفا: «اگر خواننده با صبر و حوصله به تجزیه و تحلیل موضوعات این کتاب بپردازد، به ارزش و اهمیت آن پی خواهد برد».
ساختار کتاب
کتاب با دو مقدمه از انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و مصحح، آغاز و مطالب در بردارنده مقاله ششم و هفتم کتاب «تاریخ ایلچی نظام شاه» می باشد.کتاب مذکور، که تاریخ وقایع دنیا از آغاز آفرینش تا سال ۹۷۰ ق را در بردارد، مشتمل است بر یک مقدمه در بیان خلقت آدم و ذکر اولادش تا سام بن نوح و دیگر انبیاء و هفت مقاله درباره؛ تاریخ ایران پیش از اسلام ، تاریخ پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم ، خلفای راشدین، بنی امیه ، بنی عباس و ائمه اثنی عشر علیه السّلام ، ذکر سلسله سلاطینی که هم عصر عباسیان بوده اند، تاریخ سلطنت چنگیزخان و اعقابش، سلطنت تیموریان، سلطنت شاه اسماعیل صفوی، تاریخ سلاطین دهلی، بنگاله، گجرات و دکن.مؤلف در این دو مقاله، رویدادهایی را ذکر کرده که در دیگر منابع تاریخی کمتر دیده می شود. یک سال و نیم حضور وی در اردوهای شاه طهماسب ، این مقاله را به گنجینه ای مهم و قابل استناد در تاریخ صفوی بدل کرده است.وی در طی اقامت خود در ایران، در اغلب سفرها، همراه و همدم شاه طهماسب بود و در اکثر مجالس نیز حضور داشت. از این رو اغلب مشاهدات خود را در کتاب آورده که بدین وسیله بر اعتبار اثر افزوده است.
← ارزش تاریخی مباحث کتاب
مقدمه انجمن، ضمن اشاره مفصل به دلایل این امر که چرا درباره سلسله صفویه و پادشاهان آن، بیش از سایر سلاطین و سلسله های حکومتی ایران ، کتاب و رساله وجود دارد، توضیحاتی پیرامون مؤلف کتاب ارائه کرده است.مقدمه مصحح، پس از بیان مطالب مختصری از زندگانی مؤلف، به شیوه نگارش و تصحیح کتاب، اشاره کرده است.اصل مقاله ششم، شامل پنج گفتار درباره فرمانروایان قراقوینلو، آق قوینلو، ظهور شاه اسماعیل، سلطنت شاه طهماسب، حکام محلی شیروان ، گیلان ، طبرستان ، خوزستان و سلاطین دیار روم است؛ ولی کتاب مطالب را از به سلطنت رسیدن شاه اسماعیل صفوی و جنگ های او با الوندمیرزا در آذربایجان در سال ۹۰۷ ق، سلطان مراد در عراق در سال ۹۰۸ ق و حسین کیای چلاوی که در عهد دولت و سلطنت امیر تیمور گورکان، والی ولایت مازندران بود آغاز کرده است.در ادامه به فتح یزد و کشته شدن محمد کرایی و قتل عامی که در طبس واقع شد، اشاره شده و متن کامل نامه شیبک خان و جوابی که حضرت شاه اسماعیل به او نوشت، آورده شده است.از دیگر وقایع مهمی که در این مقاله به آن ها اشاره شده، می توان از جنگ شاه اسماعیل با شیبک خان و ازبکان، جنگ چالدران ، کشته شدن میرزا شاه حسین به دست شاه قلی رکابدار، مرگ شاه اسماعیل و جلوس شاه طهماسب، جنگ دیو سلطان و چوهه سلطان با امرای استاجلو، کشته شدن چوهه سلطان به دست حسین خان، جنگ های شاه طهماسب، فرار القاس میرزا به طرف روم و توسل به والی آن، نسب و وقایع بعضی از حکام طبرستان، نام برد.نویسنده در لابه لای این مقاله، اطلاعات جالبی از وضع اجتماعی ایران در اختیار خواننده قرار داده، از این رهگذر، به وضع سیاسی- اجتماعی آن عصر اشاره کرده و مظلومیت ملت ستمدیده و ستم کشیده را رقم زده است.به عنوان مثال، چون به تاریخ شاه اسماعیل می پردازد، پروایی ندارد که از ستمگری های وی نکته هایی بیاورد. در این باره، مطالب جالب و در خور تعمقی در کتاب وجود دارد.
← تاریخ سلاطین هندوستان
...
انگیزه تالیف، ثبت وقایع تاریخ و عبرت از گذشتگان بوده است. به تعبیر ذبیح الله صفا: «اگر خواننده با صبر و حوصله به تجزیه و تحلیل موضوعات این کتاب بپردازد، به ارزش و اهمیت آن پی خواهد برد».
ساختار کتاب
کتاب با دو مقدمه از انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و مصحح، آغاز و مطالب در بردارنده مقاله ششم و هفتم کتاب «تاریخ ایلچی نظام شاه» می باشد.کتاب مذکور، که تاریخ وقایع دنیا از آغاز آفرینش تا سال ۹۷۰ ق را در بردارد، مشتمل است بر یک مقدمه در بیان خلقت آدم و ذکر اولادش تا سام بن نوح و دیگر انبیاء و هفت مقاله درباره؛ تاریخ ایران پیش از اسلام ، تاریخ پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم ، خلفای راشدین، بنی امیه ، بنی عباس و ائمه اثنی عشر علیه السّلام ، ذکر سلسله سلاطینی که هم عصر عباسیان بوده اند، تاریخ سلطنت چنگیزخان و اعقابش، سلطنت تیموریان، سلطنت شاه اسماعیل صفوی، تاریخ سلاطین دهلی، بنگاله، گجرات و دکن.مؤلف در این دو مقاله، رویدادهایی را ذکر کرده که در دیگر منابع تاریخی کمتر دیده می شود. یک سال و نیم حضور وی در اردوهای شاه طهماسب ، این مقاله را به گنجینه ای مهم و قابل استناد در تاریخ صفوی بدل کرده است.وی در طی اقامت خود در ایران، در اغلب سفرها، همراه و همدم شاه طهماسب بود و در اکثر مجالس نیز حضور داشت. از این رو اغلب مشاهدات خود را در کتاب آورده که بدین وسیله بر اعتبار اثر افزوده است.
← ارزش تاریخی مباحث کتاب
مقدمه انجمن، ضمن اشاره مفصل به دلایل این امر که چرا درباره سلسله صفویه و پادشاهان آن، بیش از سایر سلاطین و سلسله های حکومتی ایران ، کتاب و رساله وجود دارد، توضیحاتی پیرامون مؤلف کتاب ارائه کرده است.مقدمه مصحح، پس از بیان مطالب مختصری از زندگانی مؤلف، به شیوه نگارش و تصحیح کتاب، اشاره کرده است.اصل مقاله ششم، شامل پنج گفتار درباره فرمانروایان قراقوینلو، آق قوینلو، ظهور شاه اسماعیل، سلطنت شاه طهماسب، حکام محلی شیروان ، گیلان ، طبرستان ، خوزستان و سلاطین دیار روم است؛ ولی کتاب مطالب را از به سلطنت رسیدن شاه اسماعیل صفوی و جنگ های او با الوندمیرزا در آذربایجان در سال ۹۰۷ ق، سلطان مراد در عراق در سال ۹۰۸ ق و حسین کیای چلاوی که در عهد دولت و سلطنت امیر تیمور گورکان، والی ولایت مازندران بود آغاز کرده است.در ادامه به فتح یزد و کشته شدن محمد کرایی و قتل عامی که در طبس واقع شد، اشاره شده و متن کامل نامه شیبک خان و جوابی که حضرت شاه اسماعیل به او نوشت، آورده شده است.از دیگر وقایع مهمی که در این مقاله به آن ها اشاره شده، می توان از جنگ شاه اسماعیل با شیبک خان و ازبکان، جنگ چالدران ، کشته شدن میرزا شاه حسین به دست شاه قلی رکابدار، مرگ شاه اسماعیل و جلوس شاه طهماسب، جنگ دیو سلطان و چوهه سلطان با امرای استاجلو، کشته شدن چوهه سلطان به دست حسین خان، جنگ های شاه طهماسب، فرار القاس میرزا به طرف روم و توسل به والی آن، نسب و وقایع بعضی از حکام طبرستان، نام برد.نویسنده در لابه لای این مقاله، اطلاعات جالبی از وضع اجتماعی ایران در اختیار خواننده قرار داده، از این رهگذر، به وضع سیاسی- اجتماعی آن عصر اشاره کرده و مظلومیت ملت ستمدیده و ستم کشیده را رقم زده است.به عنوان مثال، چون به تاریخ شاه اسماعیل می پردازد، پروایی ندارد که از ستمگری های وی نکته هایی بیاورد. در این باره، مطالب جالب و در خور تعمقی در کتاب وجود دارد.
← تاریخ سلاطین هندوستان
...
wikifeqh: تاریخ_ایلچی_نظام_شاه _(کتاب)