تاریخ اجتماعی مادها به موارد مربوط به تاریخ اجتماعی در دورهٔ پادشاهی ماد می پردازد؛ که شامل حوزهٔ وسیعی از جلوه های مختلف زندگی و طبقات اجتماعی مادها می شود.
مادها مردمی از تیرهٔ آریاییان بودند که در آغاز قرن بیست تا میانهٔ قرن بیست و دوم پیش از میلاد در نواحی غربی و مرکزی ایران، حدود آذربایجان و کردستان امروزی، حکومتی تشکیل دادند. مجموعهٔ لشکرکشی های آشور به سرزمین ماد در قرن هشتم پیش از میلاد و خطر حمله از غرب به وسیلهٔ دولت آشور، نیاز تشکیل یک دولت متمرکز را برای مادها که جدیدترین مهاجران به زاگرس بودند به وجود آورد. بعدها با همدستی کلده و بابل در سال ۶۱۲ پیش از میلاد، توانستند بر آشوری ها غلبه کنند و پادشاهی وسیعی تشکیل دادند که از رود هالیس در ترکیهٔ امروزی ( قزل ایرماق ) تا خراسان امتداد داشت و حدود ۱۵۰ سال دوام داشت. دیاکو بنیان گذار پادشاهی ماد در پایتخت خود همدان بر روی تپه ای، هفت قلعهٔ تودرتو ساخت و هریک را به رنگی خاص درآورد و نام این شهر را هگمتانه نهاد. هووخشتره بزرگترین پادشاه ماد بود که توانست بر آشوریان غلبه کند و آخرین پادشاه مادها ایشتوویگو بود که در سال ۵۵۰ پیش از میلاد به دست کوروش دوم شکست خورد و پادشاهی ماد از بین رفت.
... [مشاهده متن کامل]
هرودوت پس از تأسیس پادشاهی ماد، از شش طایفهٔ مادی نام می برد و محتملاً پیش از تأسیس پادشاهی ماد همهٔ قبایل مذکور اصالتاً مادی نبودند:
• بوسیان
• پارتاکن ها
• استروخاتیان
• آریزانتایی ها
• بودیان
• مغان
از میان این طایفه ها فقط آریزانتایی ها، به معنای «دارای اصل و نسب آریایی» دارای ریشه شناسی آشکار ایرانی است، این طایف در منطقه ملایر امروزی سکونت داشته اند . اما در مورد دیگر قبایل تقریباً هیچ اطلاعاتی در دست نداریم.
آثار مربوط به تمدن مادها بسیار اندک است و اطلاعات موجود نیز مستقیماً از تاریخ بابل و آشور به ما رسیده است. از آثار کشف شده از تپه سیلک کاشان که مربوط به تمدن مادی است می توان به گورهایی اشاره کرد که عبارت بودند از گودال هایی که روی زمین کنده شده و سپس جسد به همراه وسایلش در آن قرار داده شده بود. از آثار باستانی دیگر منسوب به ایشان، بناها و سنگ نگاره هایی است که در نواحی همدان، کرمانشاه و لرستان باقی مانده است و مهم ترین آن ها مجسمه شیر سنگی و دخمه هایی با نقش فَرَوهر از آن جمله است.
مادها مردمی از تیرهٔ آریاییان بودند که در آغاز قرن بیست تا میانهٔ قرن بیست و دوم پیش از میلاد در نواحی غربی و مرکزی ایران، حدود آذربایجان و کردستان امروزی، حکومتی تشکیل دادند. مجموعهٔ لشکرکشی های آشور به سرزمین ماد در قرن هشتم پیش از میلاد و خطر حمله از غرب به وسیلهٔ دولت آشور، نیاز تشکیل یک دولت متمرکز را برای مادها که جدیدترین مهاجران به زاگرس بودند به وجود آورد. بعدها با همدستی کلده و بابل در سال ۶۱۲ پیش از میلاد، توانستند بر آشوری ها غلبه کنند و پادشاهی وسیعی تشکیل دادند که از رود هالیس در ترکیهٔ امروزی ( قزل ایرماق ) تا خراسان امتداد داشت و حدود ۱۵۰ سال دوام داشت. دیاکو بنیان گذار پادشاهی ماد در پایتخت خود همدان بر روی تپه ای، هفت قلعهٔ تودرتو ساخت و هریک را به رنگی خاص درآورد و نام این شهر را هگمتانه نهاد. هووخشتره بزرگترین پادشاه ماد بود که توانست بر آشوریان غلبه کند و آخرین پادشاه مادها ایشتوویگو بود که در سال ۵۵۰ پیش از میلاد به دست کوروش دوم شکست خورد و پادشاهی ماد از بین رفت.
... [مشاهده متن کامل]
هرودوت پس از تأسیس پادشاهی ماد، از شش طایفهٔ مادی نام می برد و محتملاً پیش از تأسیس پادشاهی ماد همهٔ قبایل مذکور اصالتاً مادی نبودند:
• بوسیان
• پارتاکن ها
• استروخاتیان
• آریزانتایی ها
• بودیان
• مغان
از میان این طایفه ها فقط آریزانتایی ها، به معنای «دارای اصل و نسب آریایی» دارای ریشه شناسی آشکار ایرانی است، این طایف در منطقه ملایر امروزی سکونت داشته اند . اما در مورد دیگر قبایل تقریباً هیچ اطلاعاتی در دست نداریم.
آثار مربوط به تمدن مادها بسیار اندک است و اطلاعات موجود نیز مستقیماً از تاریخ بابل و آشور به ما رسیده است. از آثار کشف شده از تپه سیلک کاشان که مربوط به تمدن مادی است می توان به گورهایی اشاره کرد که عبارت بودند از گودال هایی که روی زمین کنده شده و سپس جسد به همراه وسایلش در آن قرار داده شده بود. از آثار باستانی دیگر منسوب به ایشان، بناها و سنگ نگاره هایی است که در نواحی همدان، کرمانشاه و لرستان باقی مانده است و مهم ترین آن ها مجسمه شیر سنگی و دخمه هایی با نقش فَرَوهر از آن جمله است.
