تابِش سَنج (radiometer)
تابِش سَنج
تابِش سَنج
تابِش سَنج
تابِش سَنج
تابِش سَنج
(یا: رادیومتر) اسبابی برای آشکار ساختن یا اندازه گیریِ انرژیِ تابشی. این اصطلاح به ویژه برای دستگاه اندازه گیریِ تابشِ فروسرخ به کار می رود. تابش سنج ها انواع گوناگونی دارند که شیوۀ اندازه گیری یا آشکارسازی آن ها با هم تفاوت دارد. آن ها که، مثل دماسنج هِرِشل، بر مبنای افزایش دمای دستگاه کار می کنند، آشکارسازِ گرمایی نامیده می شوند. ترموکوپل ها، که هنگام گرم شدن ولتاژ ایجاد می کنند، و تابش سنج هایی که هنگام گرم شدن مقاومت الکتریکی شان تغییر می کند، ازجملۀ پرکاربردترین آشکارسازهای گرمایی اند. دستگاه هایی که در اصل می توانند یک کوانتومِ منفردِ انرژی تابشی را آشکار کنند، نظیر صفحۀ عکاسی بِکرِل، آشکارسازهای کوانتومی نامیده می شوند. سلولِ فتوالکتریک (فتویاخته) مبنای بسیاری از آشکارسازهای کوانتومیِ متداول است. اصطلاحِ تابش سنج غالباً به طور خاص به نوعی آشکارساز اطلاق می شود که سِر ویلیام کروکس۱ در اواخرِ دهۀ ۱۸۰۰ اختراع کرد. این تابش سنج به ندرت در حکم اسبابی علمی به کار می رفت، زیرا حساسیت چندانی نداشت و به آسانی درجه بندی نمی شد. با این حال، راه را برای اختراع اسباب های دقیق تر امروزی هموار ساخت. تابش سنج کروکس شامل حبابی شیشه ای است که بیشترِ هوای آن را خارج ساخته اند و به این ترتیب در آن خلایی جزیی ایجاد شده است. پره ای نیز به صورت عمودی در درون حباب آن کار گذاشته اند. این پره چهار بازوی افقیِ سبک را نگاه داشته است که بر محوری مرکزی عمودند. پره آزادانه در صفحه ای افقی به چرخش درمی آید. در انتهای بیرونی هر یک از بازوها روکشی فلزی نصب شده است. یک طرف هر یک از روکش ها براق و طرف دیگر آن سیاه است و روکش ها به نحوی قرار گرفته اند که روکش براق در یک وجه و روکش سیاه بعد از آن واقع شود. وقتی انرژیِ تابشی به رویه های براق برخورد می کند، قسمت بیشترِ آن بازتاب می یابد، اما وقتی به رویۀ سیاه شده می خورد، قسمت بیشترش جذب می شود و دمای آن رویه را بالا می برد. در نتیجه، هوای نزدیک رویۀ سیاه شده گرم می شود، به رویه فشار می آورد، و پره را به چرخش وامی دارد.
Sir William Crookes
تابِش سَنج
تابِش سَنج
تابِش سَنج
تابِش سَنج
تابِش سَنج
(یا: رادیومتر) اسبابی برای آشکار ساختن یا اندازه گیریِ انرژیِ تابشی. این اصطلاح به ویژه برای دستگاه اندازه گیریِ تابشِ فروسرخ به کار می رود. تابش سنج ها انواع گوناگونی دارند که شیوۀ اندازه گیری یا آشکارسازی آن ها با هم تفاوت دارد. آن ها که، مثل دماسنج هِرِشل، بر مبنای افزایش دمای دستگاه کار می کنند، آشکارسازِ گرمایی نامیده می شوند. ترموکوپل ها، که هنگام گرم شدن ولتاژ ایجاد می کنند، و تابش سنج هایی که هنگام گرم شدن مقاومت الکتریکی شان تغییر می کند، ازجملۀ پرکاربردترین آشکارسازهای گرمایی اند. دستگاه هایی که در اصل می توانند یک کوانتومِ منفردِ انرژی تابشی را آشکار کنند، نظیر صفحۀ عکاسی بِکرِل، آشکارسازهای کوانتومی نامیده می شوند. سلولِ فتوالکتریک (فتویاخته) مبنای بسیاری از آشکارسازهای کوانتومیِ متداول است. اصطلاحِ تابش سنج غالباً به طور خاص به نوعی آشکارساز اطلاق می شود که سِر ویلیام کروکس۱ در اواخرِ دهۀ ۱۸۰۰ اختراع کرد. این تابش سنج به ندرت در حکم اسبابی علمی به کار می رفت، زیرا حساسیت چندانی نداشت و به آسانی درجه بندی نمی شد. با این حال، راه را برای اختراع اسباب های دقیق تر امروزی هموار ساخت. تابش سنج کروکس شامل حبابی شیشه ای است که بیشترِ هوای آن را خارج ساخته اند و به این ترتیب در آن خلایی جزیی ایجاد شده است. پره ای نیز به صورت عمودی در درون حباب آن کار گذاشته اند. این پره چهار بازوی افقیِ سبک را نگاه داشته است که بر محوری مرکزی عمودند. پره آزادانه در صفحه ای افقی به چرخش درمی آید. در انتهای بیرونی هر یک از بازوها روکشی فلزی نصب شده است. یک طرف هر یک از روکش ها براق و طرف دیگر آن سیاه است و روکش ها به نحوی قرار گرفته اند که روکش براق در یک وجه و روکش سیاه بعد از آن واقع شود. وقتی انرژیِ تابشی به رویه های براق برخورد می کند، قسمت بیشترِ آن بازتاب می یابد، اما وقتی به رویۀ سیاه شده می خورد، قسمت بیشترش جذب می شود و دمای آن رویه را بالا می برد. در نتیجه، هوای نزدیک رویۀ سیاه شده گرم می شود، به رویه فشار می آورد، و پره را به چرخش وامی دارد.
Sir William Crookes
wikijoo: تابش_سنج