تائوئیسم

بنیانگذار این دین، فردی به نام لائوتسه است. او یکی از بزرگ ترین فیلسوفان قبل از کنفوسیوس بود. وی از سیاست بیزار بود و شغلش کتابدار سلطنتی چو بود که به آن علاقه ای نداشت؛ بنابراین در صدد ترک چین برآمد. هنگامی که قصد عبور از مرز چین را داشت مرزبانی به او گفت: «حال که دستگاه حکومت را ترک و گوشه نشینی را انتخاب می کنی، برای من کتابی بنویس» او کتابی را در دو بخش که مجموعاً ۵۰۰۰ کلمه داشت نوشت و بعد از آن آواره شد. محل مرگ وی مشخص نیست اما گفته می شود که ۸۷ سال عمر کرد. نام کتاب او دائو ده جینگ به معنای راه و فضلیت بود. به نظر برخی از محققان اندیشه های اولیه تائویی قبل از لائوتسه بوده ولی او آن را زنده کرده است. از دائو ده جینگ ترجمه ای به فارسی با نام «راهیست، دائو ده جینگ» از سهند آقایی شاعر، نویسنده، مترجم و شاهنامه پژوه ایرانی موجود است. در این اثر مترجم بیرون از مقدمه ی کار خود که تحقیقی تطبیقی درین حوزه محسوب می شود، به بازسرایی اشعار لائوتسه ( لائوتزه ) همت گماشته است. درواقع این ترجمه از همه ی برگردان های فارسی به شعربودن هشتاد و یک قطعه ی دائو ده جینگ وفادارتر است چنانکه می توان گفت منظوم بودن اصل باستانی و چینی این متن برای نخستبن بار تا این حد در فرآیند ترجمه رعایت شده است. آقایی در مقدمه ی کار خود نخست «ده» ( فضیلت ) و «وو - وی» ( wu wei ) یا بی کنشی را در دستگاه فکری دائوئیسم توضیح داده و تبیین کرده است و سپس آن را با معنای اصطلاحی مسئله ی «پیمان» ( =اعتدال و میانه روی در کارها ) در متون فلسفی آئین مزدیسنا در ایران باستان مقایسه کرده است. مترجم در مقدمه ی کار خود همچنین لائوتسه به معنی «کودک پیر» را با زال شاهنامه که مشاور پادشاهان کیانی دوران حماسی ایران است، قیاس کرده است و به وجه سیاست نامه ای کار مؤلف پرداخته است. تأکید مهم دیگری توسط این مترجم در مقدمه ی این اثر به چشم می رسد و آن تحلیل ایشان از شوخ بودن پیام های محکم طنزآمیز و همچنان فلسفی «دائو ده جینگ» است که ازین حیث با سخن پیام گزاران بزرگ تاریخ برابری می کند.