بیژَن جَزَنی ( ۱۳۱۶ - ۲۹ فروردین ۱۳۵۴ ) فعال سیاسی چپ گرای ایرانی و رهبر گروه جزنی بود.
محتویات [نهفتن]
۱ زندگی
۲ فعّالیت سیاسی
۳ پیام دانشجو
۴ مبارزهٔ مسلحانه
۵ مرگ
۶ آثار
... [مشاهده متن کامل]
۷ ادبیات و آثار مربوط به بیژن جزنی
۸ جستارهای وابسته
۹ پانویس
۱۰ پیوندها و منابع
زندگی [ویرایش]
بیژن جزنی در سال ۱۳۱۶ متولد شد. پدرش حسین جزنی افسر ژاندارمری اصالتاً اهل جزن در نزدیکی نطنز و مادرش عالمتاج کلانتری نظری اهل نطنز بود. بیژن در خانواده ای سیاسی پرورش یافت. پدرش عضو حزب توده بود و بعد به فرقه دموکرات پیوست و پس از شکست این فرقه به آذربایجان شوروی رفت و تا سال ۱۳۴۵ به ایران بازنگشت. خانوادهٔ پدری و مادری بیژن هر دو از هواداران و فعّالان حزب توده بودند. وی نیز در سال ۱۳۲۶، در ده سالگی، به سازمان جوانان حزب توده ایران پیوست. [۱] با وجود آن که شرایط سنّی عضویت حداقل ۱۳ سال بود، امّا به علت فعّالیت و علاقهٔ چشم گیر چند نوجوان کم تر از ۱۳ سال، حوزه مخصوصی برای شان تشکیل شد و جزنی یکی از افراد این حوزه بود. در ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ و ترور محمدرضا شاه، با تصویب نامهٔ هیأت وزیران، حزب توده غیرقانونی اعلام شد و یورش به سازمان های حزبی آغاز گردید. [نیازمند منبع] فعالیت های مخفی بیژن جزنی در سنّ خیلی پایین آغاز گردید. وی به عنوان رابط بین کادرهای مخفی کمک های پرارزشی را به سازمان جوانان عرضه نمود. [نیازمند منبع] بیژن جزنی سال های ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۲ را به فعّالیت های مخفی سازمانی از یک سو و فعّالیت های علنی در سطح دانش آموزان ادامه داد. [نیازمند منبع]
فعّالیت سیاسی [ویرایش]
پس از کودتای ۲۸ مرداد بیژن جزنی چند بار به خاطر فعّالیت های سیاسی دستگیر و زندانی شد. [نیازمند منبع] چند ماهی از کودتا نگذشته بود که بیژن بازداشت گردید. با و جود به دست آمدن مدارکی مبنی بر فعالیت های وی به علت صغر سن و به هم ریختگی دستگاه های نظامی و بالاخره نفوذ افسران توده ای در دادرسی ارتش، پس از چند هفته آزاد می گردد. چند ماه بعد یعنی در اردیبهشت ماه ۱۳۳۳ مجدداً بازداشت می شود. در پاییز ۱۳۳۳ بار دیگر بازداشت و به ۶ ماه زندان محکوم می گردد. در بهار ۱۳۳۴ آزاد و فعالیت های خود را پی می گیرد. به خاطر وضعیت بد معیشتی خانواده از آن جا که بیژن به نقاشی علاقه داشت، در یک مؤسسه تبلیغاتی استخدام می گردد و شب ها به ادامه تحصیل می پردازد. در همین سال ها با برخی از رفقایش ا ز جمله محمّد چوپان زاده در تدارک تشگیل گروهی برمی آید. در فروردین ۱۳۳۸ اوّلین نشریه گروه به صورت پلی کپی با دستگاه دست ساز منتشر می گردد. بیژن در تنظیم مقالات و خطّ مشی نشریه نقش بااهمّیتی پیدا می کند. در پاییز ۱۳۳۸ با لو رفتن گروه و دستگیری یکی از اعضای گروه انتشار مرتب نشریه متوقف می گردد و تصمیم براین می شود که به مناسبت های مختلف اعلامیه هایی صادر گردد. در تدارکات جنبش ۲۰ دی ماه گروه فعّالانه شرکت می کند و اعلامیه هایی نوشته و توزیع می گردد. رفیق سعید کلانتری در همین رابطه دستگیر می گردد اما کوچک ترین ضربه ای به گروه منتقل نمی گردد. بیژن جزنی در ۱۳۳۹ با شروع کار جبهه ملی دوم به فعّالیت در آن پرداخت. [نیازمند منبع]
پیام دانشجو [ویرایش]
پس از سرکوب جبهه ملی در ۱۳۴۲ بیژن و عده ای از دوستانش مدّتی نشریه ای سیاسی به نام پیام دانشجو منتشر می کردند. در اوایل پاییز ۱۳۴۲، سازمان دانشجویان جبههٔ ملی که پس از درگیری های میدان بهارستان ( ۱۵ شهریور ۱۳۴۲ ) از سیاست رهبری جبههٔ ملی ناامید شده بود، در صدد برآمدند تا به یاری برخی از رهبران و مسئولان جبههٔ ملی، رهبری جدیدی برای این جبهه برگزینند و از انحلال آن جلوگیری کنند. [نیازمند منبع] . پیام دانشجو، نماد جبهه متحد جناح های مختلف سیاسی در جنبش دانشجویی بود. به این ترتیب که تا اوایل ۱۳۴۳ حسن حبیبی سردبیر و مسئول گردآوری مطالب و اخبار آن بود و بیژن جزنی امور فنی مانند آماده سازی و چاپ اوّل آن را بر عهده داشت. در بهار ۱۳۴۳ هیئت تحریریه ای برای پیام دانشجو انتخاب شد که تقریباً همه جناح های دانشجویی را در بر می گرفت و هوشنگ کشاورز صدر، متین دفتری، مجید احسن و منصور سروش درآن حضور داشتند. بیژن جزنی آماده سازی و چاپ و بهزاد نبوی پخش آن را عهده دار بودند. [نیازمند منبع] ماشین نویسی و تهیهٔ استنسیل و امکانات چاپی که محدود به یک دستگاه پلی کپی دست ساز بود، توسط بیژن تهیه می شد. در اواخر سال ۱۳۴۳ و بهار ۱۳۴۴ از هر شماره پیام دانشجو در حدود ۵۰۰ نسخه چاپ می گردید. [نیازمند منبع]
مبارزهٔ مسلحانه [ویرایش]
بیژن در فاصله سال های ۱۳۳۹ تا ۱۳۴۲ بارها طعم زندان را چشید. آخرین باری که بیژن در رابطه با فعالیت های دانشجویی بازداشت می گردد سال ۱۳۴۴ است. در دادگاه نظامی همراه با اعضای کمیته دانشگاه تهران که دیگر از جبههٔ ملی جدا شده بود به ۹ ماه زندان محکوم می شود. در سال ۱۳۴۲ با عنوان شاگرد اول رشته فلسفه فارغ التحصیل می شود در فروردین ماه ۱۳۴۲ با توجه به اتخاذ خطّ مشی جدیدی که گروه به آن رسیده بود، گروه به عنوان یک سازمان سیاسی - نظامی فعالیت اش وارد فاز نوینی می گردد. بیژن و ۳ رفیق دیگر در کادر مرکزی آن انتخاب می گردند. در این دوره نیز مسئولیت فعالیت های علنی به عهده بیژن قرار داشت. در پاییز ۱۳۴۶ به مناسبت مرگ تختی یکی از بزرگ ترین مبارزات بیرونی انجام می گردد که در سازمان دهی آن گروه نقش معینی داشته است. [نیازمند منبع] تدارک مبارزه مسلحانه در دستور کار گروه قرار می گیرد و برای تامین سلاح همراه با رفیق سورکی در حالی که اسلحه ای با خود داشتند به دام پلیس می افتند. بیژن تحت شدیدترین شکنجه ها قرار می گیرد، ولی مقاومت می کند. دادستان نظامی ابتدا برای بیژن و ۷ رفیق دیگر تقاضای حکم اعدام می کند و نهایتاً به ۱۵ سال زندان محکوم می شود. با به هم پیوستن دو گروه «بیژن جزنی و حسن ضیاظریفی» و «مسعود احمدزاده و امیر پرویز پویان»، سازمان چریک . . .
محتویات [نهفتن]
۱ زندگی
۲ فعّالیت سیاسی
۳ پیام دانشجو
۴ مبارزهٔ مسلحانه
۵ مرگ
۶ آثار
... [مشاهده متن کامل]
۷ ادبیات و آثار مربوط به بیژن جزنی
۸ جستارهای وابسته
۹ پانویس
۱۰ پیوندها و منابع
زندگی [ویرایش]
بیژن جزنی در سال ۱۳۱۶ متولد شد. پدرش حسین جزنی افسر ژاندارمری اصالتاً اهل جزن در نزدیکی نطنز و مادرش عالمتاج کلانتری نظری اهل نطنز بود. بیژن در خانواده ای سیاسی پرورش یافت. پدرش عضو حزب توده بود و بعد به فرقه دموکرات پیوست و پس از شکست این فرقه به آذربایجان شوروی رفت و تا سال ۱۳۴۵ به ایران بازنگشت. خانوادهٔ پدری و مادری بیژن هر دو از هواداران و فعّالان حزب توده بودند. وی نیز در سال ۱۳۲۶، در ده سالگی، به سازمان جوانان حزب توده ایران پیوست. [۱] با وجود آن که شرایط سنّی عضویت حداقل ۱۳ سال بود، امّا به علت فعّالیت و علاقهٔ چشم گیر چند نوجوان کم تر از ۱۳ سال، حوزه مخصوصی برای شان تشکیل شد و جزنی یکی از افراد این حوزه بود. در ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ و ترور محمدرضا شاه، با تصویب نامهٔ هیأت وزیران، حزب توده غیرقانونی اعلام شد و یورش به سازمان های حزبی آغاز گردید. [نیازمند منبع] فعالیت های مخفی بیژن جزنی در سنّ خیلی پایین آغاز گردید. وی به عنوان رابط بین کادرهای مخفی کمک های پرارزشی را به سازمان جوانان عرضه نمود. [نیازمند منبع] بیژن جزنی سال های ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۲ را به فعّالیت های مخفی سازمانی از یک سو و فعّالیت های علنی در سطح دانش آموزان ادامه داد. [نیازمند منبع]
فعّالیت سیاسی [ویرایش]
پس از کودتای ۲۸ مرداد بیژن جزنی چند بار به خاطر فعّالیت های سیاسی دستگیر و زندانی شد. [نیازمند منبع] چند ماهی از کودتا نگذشته بود که بیژن بازداشت گردید. با و جود به دست آمدن مدارکی مبنی بر فعالیت های وی به علت صغر سن و به هم ریختگی دستگاه های نظامی و بالاخره نفوذ افسران توده ای در دادرسی ارتش، پس از چند هفته آزاد می گردد. چند ماه بعد یعنی در اردیبهشت ماه ۱۳۳۳ مجدداً بازداشت می شود. در پاییز ۱۳۳۳ بار دیگر بازداشت و به ۶ ماه زندان محکوم می گردد. در بهار ۱۳۳۴ آزاد و فعالیت های خود را پی می گیرد. به خاطر وضعیت بد معیشتی خانواده از آن جا که بیژن به نقاشی علاقه داشت، در یک مؤسسه تبلیغاتی استخدام می گردد و شب ها به ادامه تحصیل می پردازد. در همین سال ها با برخی از رفقایش ا ز جمله محمّد چوپان زاده در تدارک تشگیل گروهی برمی آید. در فروردین ۱۳۳۸ اوّلین نشریه گروه به صورت پلی کپی با دستگاه دست ساز منتشر می گردد. بیژن در تنظیم مقالات و خطّ مشی نشریه نقش بااهمّیتی پیدا می کند. در پاییز ۱۳۳۸ با لو رفتن گروه و دستگیری یکی از اعضای گروه انتشار مرتب نشریه متوقف می گردد و تصمیم براین می شود که به مناسبت های مختلف اعلامیه هایی صادر گردد. در تدارکات جنبش ۲۰ دی ماه گروه فعّالانه شرکت می کند و اعلامیه هایی نوشته و توزیع می گردد. رفیق سعید کلانتری در همین رابطه دستگیر می گردد اما کوچک ترین ضربه ای به گروه منتقل نمی گردد. بیژن جزنی در ۱۳۳۹ با شروع کار جبهه ملی دوم به فعّالیت در آن پرداخت. [نیازمند منبع]
پیام دانشجو [ویرایش]
پس از سرکوب جبهه ملی در ۱۳۴۲ بیژن و عده ای از دوستانش مدّتی نشریه ای سیاسی به نام پیام دانشجو منتشر می کردند. در اوایل پاییز ۱۳۴۲، سازمان دانشجویان جبههٔ ملی که پس از درگیری های میدان بهارستان ( ۱۵ شهریور ۱۳۴۲ ) از سیاست رهبری جبههٔ ملی ناامید شده بود، در صدد برآمدند تا به یاری برخی از رهبران و مسئولان جبههٔ ملی، رهبری جدیدی برای این جبهه برگزینند و از انحلال آن جلوگیری کنند. [نیازمند منبع] . پیام دانشجو، نماد جبهه متحد جناح های مختلف سیاسی در جنبش دانشجویی بود. به این ترتیب که تا اوایل ۱۳۴۳ حسن حبیبی سردبیر و مسئول گردآوری مطالب و اخبار آن بود و بیژن جزنی امور فنی مانند آماده سازی و چاپ اوّل آن را بر عهده داشت. در بهار ۱۳۴۳ هیئت تحریریه ای برای پیام دانشجو انتخاب شد که تقریباً همه جناح های دانشجویی را در بر می گرفت و هوشنگ کشاورز صدر، متین دفتری، مجید احسن و منصور سروش درآن حضور داشتند. بیژن جزنی آماده سازی و چاپ و بهزاد نبوی پخش آن را عهده دار بودند. [نیازمند منبع] ماشین نویسی و تهیهٔ استنسیل و امکانات چاپی که محدود به یک دستگاه پلی کپی دست ساز بود، توسط بیژن تهیه می شد. در اواخر سال ۱۳۴۳ و بهار ۱۳۴۴ از هر شماره پیام دانشجو در حدود ۵۰۰ نسخه چاپ می گردید. [نیازمند منبع]
مبارزهٔ مسلحانه [ویرایش]
بیژن در فاصله سال های ۱۳۳۹ تا ۱۳۴۲ بارها طعم زندان را چشید. آخرین باری که بیژن در رابطه با فعالیت های دانشجویی بازداشت می گردد سال ۱۳۴۴ است. در دادگاه نظامی همراه با اعضای کمیته دانشگاه تهران که دیگر از جبههٔ ملی جدا شده بود به ۹ ماه زندان محکوم می شود. در سال ۱۳۴۲ با عنوان شاگرد اول رشته فلسفه فارغ التحصیل می شود در فروردین ماه ۱۳۴۲ با توجه به اتخاذ خطّ مشی جدیدی که گروه به آن رسیده بود، گروه به عنوان یک سازمان سیاسی - نظامی فعالیت اش وارد فاز نوینی می گردد. بیژن و ۳ رفیق دیگر در کادر مرکزی آن انتخاب می گردند. در این دوره نیز مسئولیت فعالیت های علنی به عهده بیژن قرار داشت. در پاییز ۱۳۴۶ به مناسبت مرگ تختی یکی از بزرگ ترین مبارزات بیرونی انجام می گردد که در سازمان دهی آن گروه نقش معینی داشته است. [نیازمند منبع] تدارک مبارزه مسلحانه در دستور کار گروه قرار می گیرد و برای تامین سلاح همراه با رفیق سورکی در حالی که اسلحه ای با خود داشتند به دام پلیس می افتند. بیژن تحت شدیدترین شکنجه ها قرار می گیرد، ولی مقاومت می کند. دادستان نظامی ابتدا برای بیژن و ۷ رفیق دیگر تقاضای حکم اعدام می کند و نهایتاً به ۱۵ سال زندان محکوم می شود. با به هم پیوستن دو گروه «بیژن جزنی و حسن ضیاظریفی» و «مسعود احمدزاده و امیر پرویز پویان»، سازمان چریک . . .