بیوترنسفورماسیون

بیوترنسفورماسیون ( به انگلیسی: Biotransformation ) ، نوعی تغییر شیمیایی است که یک موجود زنده روی یک ترکیب شیمیایی انجام می دهد. اگر این تغییر منجر به تشکیل یک ترکیب معدنی مانند H2O, NH4 یا CO2 شود، به آن کانی گری ( mineralisation ) می گویند. زیست دگرگونی به معنی تغییر یافتن مواد شیمیایی مانند مواد مغذی، اسیدهای آمینه، سموم و داروها در بدن است. در این دگرگونی لازم است که ترکیبات غیر قطبی به ترکیبات قطبی تغییر یابند به طوری که در توبول های کلیوی باز جذب نشده و دفع گردند. [ ۱]
سوخت و ساز دارو یا سم در بدن یک مثال از زیست دگرگونی است. بدن به طور معمول به منظور بالا بردن میزان دفع یک ترکیب خارجی از طریق ادرار، میزان حلالیت آن را در آب افزایش می دهد. در این میان فرایندهای بسیاری رخ می دهد؛ از جمله این فرایندها می توان به مسیر سوخت و ساز دارو اشاره کرد که به فاز ۱ و فاز ۲ تقسیم می شود. داروها می توانند دستخوش یکی از این چهار نوع زیست دگرگونی قرار بگیرند:
تبدیل داروی فعال به متابولیت غیرفعال، تبدیل داروی فعال به متابولیت فعال، تبدیل داروی غیرفعال به متابولیت فعال و تبدیل داروی فعال به متابولیت سمی ( biotoxification ) .
فاز اول واکنش
• شامل واکنش های اکسیداتیو، احیا و هیدرولیز است.
• در این نوع واکنش ها، یک گروه قطبی ایجاد شده یا در معرض قرار می گیرد، به طوری که حلالیت مولکول دارویی در آب بیش از قبل می شود و می تواند دفع شود.
• این واکنش ها به صورت طبیعی رخ می دهند و به طور کلی متابولیت هایی تولید می کنند که حلالیت بیشتری در آب داشته و فعالیت کمتری دارند.
• اکثر متابولیت ها توسط سیستم آنزیمی هیدروکسیلی متداول به نام سیتوکروم p450 تولید می شود.
فاز دوم واکنش
• این واکنش شامل اتصال کووالانسی مولکول های درون زای قطبی کوچک مانند اسید گلوکورونیک، سولفات یا گلایسین برای تشکیل ترکیبات محلول در آب است.
• به عنوان یک واکنش ترکیبی نیز شناخته می شود.
• ترکیبات نهایی وزن مولکولی بزرگتری دارند.
زیست دگرگونی آلاینده های مختلف، شکلی پایدار برای تمیز کردن محیط آلوده است. [ ۲] فرایندهای زیستی، نقش مهمی در از بین بردن آلاینده ها از محیط زیست دارند. برخی از میکروارگانیسم ها دارای توانایی کاتابولیک حیرت انگیزی برای کاهش یا تبدیل چنین ترکیباتی می باشند.