بینه کامل

[ویکی فقه] بینه کامل قسمی از بینه است که در باب قضاء ضمن فرعی در کلمات فقها به کار رفته است. آن فرع این است: شخصی- مثلا- نسبت به خانه ای که تحت تصرّف دیگری است، برای خود و برادر غایبش به عنوان ارث پدرشان ادّعای مالکیت می کند و بینه کامل می آورد.
در اینکه مراد از بینه کامل چیست، دیدگاهها مختلف است. گروهی گفته اند:
مراد، بینه ای است که با میت و خانواده او آشنایی دیرینه دارد. خواه مفاد شهادت، شهادت به نفی باشد، بدین گونه که برای میت وارثی جز آن دو نیست و یا این گونه نباشد. برخی دیگر گفته اند: مراد، بینه آشنایی است که شهادت به نفی وارث بجز آن دو می دهد. بنابر تعریف نخست، بینه کامل دو فرد خواهد داشت. البتّه اختلاف یاد شده در مراد از بینه کامل ثمره فقهی ندارد؛ چه اینکه اختلافی در حکم ایجاد نمی کند.
احکامی که به واسطه بینه کامل اثبات میشود
در فرع فوق اگر بینه کامل به نفی وارثی جز آن دو، شهادت دهد، نیمی از خانه به مدّعی داده می شود و در نصف دیگر اختلاف است که تا آمدن فرد غایب در دست ذی الید ( ذو الید) باقی می ماند یا از او گرفته و به امینی سپرده می شود.
البتّه در شهادت به نفی، شهادت قطعی لازم نیست و شهادت بدین گونه: «براساس آنچه می دانیم وارثی جز آن دو نیست» کفایت می کند.
اگر بینه به نفی شهادت ندهد، حاکم شرع از تحویل خانه به مدّعی خودداری می ورزد تا از وارثان احتمالی- در حدّی که اگر وارثی می بود معلوم می شد- جست وجو کند و پس از یأس از آن، نصف خانه یاد شده را به مدّعی می دهد. البتّه در وجوب گرفتن ضامن یا کفیل از مدّعی از باب احتیاط، بحث است. چنان که در صورت فرض بر بودن وارث و عدم آن نیز، مباحثی مطرح است که در کتب تفصیلی آمده است.