بیزانْسی، هُنر (Byzantine)
معماری بیزانسی
کلیسای سان مارکو، ونیز
شیوه ای در معماری و هنرهای تجسمی که در قرون ۴ و ۵م در بیزانس، پایتخت امپراتوری روم شرقی پدید آمد. شیوۀ بیزانسی تا ایتالیا، سراسر بالکان، و روسیه اشاعه یافت و قرن ها در آن جا تداوم پیدا کرد. چکیده نمایی بسیار، تأکید بر خطوط پررنگ، به کارگیری قالب های هنری انعطاف ناپذیر، و استفاده از رنگ های تند همچون طلا، از ویژگی های این شیوه اند. هنرمندان بیزانسی در موزائیک کاری، مصوّرسازی نسخ خطی، و شمایل نگاری سرآمد بودند. در معماری بیزانسی، گنبد آویخته بسیار مرسوم بود. ازجمله نمونه های کلاسیک معماری بیزانسی، کلیسای ایاصوفیه در استانبول (۵۳۷ـ۵۵۲م)، و کلیسای سان مارکو در ونیز (قرن ۱۱م) درخور ذکرند. هنر بیزانسی در شیوه های نقاشی قرون وسطایی تأثیر گذاشت، و از قرن ۱۳م شیوۀ طبیعت گرایانهتری در غرب شکل گرفت. (← هنر_قرون_وسطایی).تاریخ آغازین. کنستانتین کبیر، نخستین امپراتور مسیحی روم، پس از آن که امپراتوری های روم شرقی و غربی را یکپارچه کرد و به فرمان خود درآورد، در ۳۳۰م پایتختش را از روم به بیزانس منتقل کرد. از آن پس این شهر قسطنطنیه (استانبول کنونی) نام گرفت؛ هنرهای تجسّمی که بر بیان ایمان، شعایر، و اصول اعتقادی کلیسای صدر، در همین شهر شکوفا شد. در قرن ۶م (۵۲۷ـ۵۶۵م)، امپراتور یوستی نیانوس اجرای آثار هنری باشکوهی را در ابعاد بزرگ سفارش داد. موزائیک کاری رایج در هنر بیزانسی، در تزیین کلیساهای روم غربی نیز تجلّی یافت؛ ازجمله در کلیساهای قرن ۶م راونا، تصاویر دینیِ نظرگیری بر روی دیوارها و طاق های قوسی وجود دارند که با رنگ های درخشان و پرتلألؤ، و خطوط واضح و برجسته نقاشی شده اند.شمایل شکنی. (شمایل شکنی) در قرون ۸ و ۹م، هنر پررونق بیزانسی متوقف و حتّی منهدم شد. استفاده از تندیس و شمایل در هنر دینی، بحث و جدل های تندی برانگیخت. شمایل شکنان آثار هنری دینی را، پیکره های حکاکی شده ای می دانستند که در کتاب مقدّس تکفیر شده اند. آنان به یکسان بودنِ شمایل نگاری و بت پرستی، و منع آن معتقد بودند. متقابلاً شمایل پرستان، شمایل نگاری را موجه و حتی مفید قلمداد می کردند. در ۷۲۵م، شمایل شکنان پیروز شدند و از آن پس شمایل نگاری را ممنوع کردند و تا ۸۴۳م که این منع برداشته شد، تولید آثار هنری کاهش یافت. با این حال، گرچه پس از آن هنر به کلیساها بازگشت، به قراردادهای شمایل نگاری نرمش ناپذیری محدود شد. از آن به بعد موزائیک کاری براساس اصول خشک و مدون اجرا می شد: مسیح می بایست در مرکز بخش گنبددار کلیسا ظاهر می شد، و مریم عذرا و کودک در مخارجۀ پشتخان کلیسا. در ردیف زیرینِ تصویرِ مسیح، وقایع مهم سال مسیحی تصویر می شد که عبارت اند از بشارت تولّد مسیح به مریم عذرا، تصلیب مسیح، و رستاخیز مسیح. در زیرِ این تصاویر، قدیسان، شهیدان و اسقف ها به ترتیب در جایگاه خود قرار می گرفتند. شیوۀ بیزانسی تا چندین قرن در شمایل نگاری یونان و روسیه تداوم یافت.
معماری بیزانسی
کلیسای سان مارکو، ونیز
شیوه ای در معماری و هنرهای تجسمی که در قرون ۴ و ۵م در بیزانس، پایتخت امپراتوری روم شرقی پدید آمد. شیوۀ بیزانسی تا ایتالیا، سراسر بالکان، و روسیه اشاعه یافت و قرن ها در آن جا تداوم پیدا کرد. چکیده نمایی بسیار، تأکید بر خطوط پررنگ، به کارگیری قالب های هنری انعطاف ناپذیر، و استفاده از رنگ های تند همچون طلا، از ویژگی های این شیوه اند. هنرمندان بیزانسی در موزائیک کاری، مصوّرسازی نسخ خطی، و شمایل نگاری سرآمد بودند. در معماری بیزانسی، گنبد آویخته بسیار مرسوم بود. ازجمله نمونه های کلاسیک معماری بیزانسی، کلیسای ایاصوفیه در استانبول (۵۳۷ـ۵۵۲م)، و کلیسای سان مارکو در ونیز (قرن ۱۱م) درخور ذکرند. هنر بیزانسی در شیوه های نقاشی قرون وسطایی تأثیر گذاشت، و از قرن ۱۳م شیوۀ طبیعت گرایانهتری در غرب شکل گرفت. (← هنر_قرون_وسطایی).تاریخ آغازین. کنستانتین کبیر، نخستین امپراتور مسیحی روم، پس از آن که امپراتوری های روم شرقی و غربی را یکپارچه کرد و به فرمان خود درآورد، در ۳۳۰م پایتختش را از روم به بیزانس منتقل کرد. از آن پس این شهر قسطنطنیه (استانبول کنونی) نام گرفت؛ هنرهای تجسّمی که بر بیان ایمان، شعایر، و اصول اعتقادی کلیسای صدر، در همین شهر شکوفا شد. در قرن ۶م (۵۲۷ـ۵۶۵م)، امپراتور یوستی نیانوس اجرای آثار هنری باشکوهی را در ابعاد بزرگ سفارش داد. موزائیک کاری رایج در هنر بیزانسی، در تزیین کلیساهای روم غربی نیز تجلّی یافت؛ ازجمله در کلیساهای قرن ۶م راونا، تصاویر دینیِ نظرگیری بر روی دیوارها و طاق های قوسی وجود دارند که با رنگ های درخشان و پرتلألؤ، و خطوط واضح و برجسته نقاشی شده اند.شمایل شکنی. (شمایل شکنی) در قرون ۸ و ۹م، هنر پررونق بیزانسی متوقف و حتّی منهدم شد. استفاده از تندیس و شمایل در هنر دینی، بحث و جدل های تندی برانگیخت. شمایل شکنان آثار هنری دینی را، پیکره های حکاکی شده ای می دانستند که در کتاب مقدّس تکفیر شده اند. آنان به یکسان بودنِ شمایل نگاری و بت پرستی، و منع آن معتقد بودند. متقابلاً شمایل پرستان، شمایل نگاری را موجه و حتی مفید قلمداد می کردند. در ۷۲۵م، شمایل شکنان پیروز شدند و از آن پس شمایل نگاری را ممنوع کردند و تا ۸۴۳م که این منع برداشته شد، تولید آثار هنری کاهش یافت. با این حال، گرچه پس از آن هنر به کلیساها بازگشت، به قراردادهای شمایل نگاری نرمش ناپذیری محدود شد. از آن به بعد موزائیک کاری براساس اصول خشک و مدون اجرا می شد: مسیح می بایست در مرکز بخش گنبددار کلیسا ظاهر می شد، و مریم عذرا و کودک در مخارجۀ پشتخان کلیسا. در ردیف زیرینِ تصویرِ مسیح، وقایع مهم سال مسیحی تصویر می شد که عبارت اند از بشارت تولّد مسیح به مریم عذرا، تصلیب مسیح، و رستاخیز مسیح. در زیرِ این تصاویر، قدیسان، شهیدان و اسقف ها به ترتیب در جایگاه خود قرار می گرفتند. شیوۀ بیزانسی تا چندین قرن در شمایل نگاری یونان و روسیه تداوم یافت.
wikijoo: بیزانسی،_هنر