بیرجَندی، ملّا عَبدالعلی ( ـ۹۳۴ق)
(نام کامل: نظام الدین عبدالعلی بن محمد بن حسین) ریاضی دان و منجم ایرانی. او را فاضل بیرجندی و محقق بیرجندی نیز می نامیدند. بنابر گزارش خواند میر، علم حدیث را پیش خواجه غیاث الدین کاشانی (۸۳۲ق ـ ) و فنون حکمی را نزد منصور بن معین الدین کاشانی از همکاران غیاث الدین جمشید کاشانی و دیگر علوم را نزد کمال الدین قنوی فراگرفت. ملا مسعود شروانی و سیف الدین تفتازانی نیز ازجملۀ استادان او بوده اند. ابعاد و اجرام (۹۳۰ق) در مورد فاصله های اجسام آسمانی و مسائل فلکی که بی شباهت به آثار البلاد زکریای قزوینی نیست؛ اسطرلاب (۹۰۰ق) با نام های دیگر بیست باب در معرفت اسطرلاب و تحفه حاتمیه؛ بیست باب در معرفت تقویم؛ ترجمۀ تقویم البلدانِ ابوالفلاء (بعد از ۹۲۱) که حاشیه ای است عربی بر شرح قاضی زاده رومی بر رسالۀ الملخص فی الهیئتِ چغمینی؛ رساله در زمینۀ نجوم به فارسی؛ رسالة فی آلات الرصد به عربی که ترجمه های فارسی و انگلیسی آن منتشر شده است؛ کشاورزی نامه به فارسی و با نام های دیگر فنِ کشت و زراعت، رساله در فلاحت و ارشاد الزراعه؛ شرح آداب المناظره در موضوع منطق و به زبان عربی (۹۳۰ق)؛ شرح بیست باب در معرفت اسطرلاب به فارسی (۸۹۹ق) که شرحی بر رسالۀ خواجه نصیرالدین طوسی در زمینۀ اسطرلاب است؛ شرح التذکرةالنصیریة فی الهیئت به عربی (۹۱۳ق) که شرحی بر کتاب خواجه نصیرالدین طوسی است و به زبان سانسکریت نیز ترجمه شده است؛ شرح الدرّ النّظیم فی خواص القرآن الکریم به عربی بر رسالۀ عبدالله بن سعد یافعی؛ شرح زیج جدید سلطانی به فارسی (۹۲۹ق) با نام های شرح زیج الغ بیگ و شرح مفصل زیج سلطانی؛ شرح الشمسیة به عربی (۹۲۴ق) که شرحی است بر کتابالشمسیة فی الحساب، اثر نظام اعرج نیشابوری در زمینۀ ریاضیات؛ شرح الفوائد فی قوائد البهائیةبه عربی (۹۲۴ق) بر کتاب عماد الدین عبدالله بن محمد بن عبدالرزاق معروف به ابن خوام؛ شرح المجسطی یا شرح تحریر مجسطی به عربی (۹۲۱ق) که شرحی است بر کتاب خواجه نصیرالدین طوسی؛ شرح مختصرالهیئت به عربی بر کتاب سی فصل در معرفت تقویم خواجه نصیرالدین طوسی؛ و المختصر فی بیان آلات الرصد به عربی در شمار آثار او قرار دارند.
'
(نام کامل: نظام الدین عبدالعلی بن محمد بن حسین) ریاضی دان و منجم ایرانی. او را فاضل بیرجندی و محقق بیرجندی نیز می نامیدند. بنابر گزارش خواند میر، علم حدیث را پیش خواجه غیاث الدین کاشانی (۸۳۲ق ـ ) و فنون حکمی را نزد منصور بن معین الدین کاشانی از همکاران غیاث الدین جمشید کاشانی و دیگر علوم را نزد کمال الدین قنوی فراگرفت. ملا مسعود شروانی و سیف الدین تفتازانی نیز ازجملۀ استادان او بوده اند. ابعاد و اجرام (۹۳۰ق) در مورد فاصله های اجسام آسمانی و مسائل فلکی که بی شباهت به آثار البلاد زکریای قزوینی نیست؛ اسطرلاب (۹۰۰ق) با نام های دیگر بیست باب در معرفت اسطرلاب و تحفه حاتمیه؛ بیست باب در معرفت تقویم؛ ترجمۀ تقویم البلدانِ ابوالفلاء (بعد از ۹۲۱) که حاشیه ای است عربی بر شرح قاضی زاده رومی بر رسالۀ الملخص فی الهیئتِ چغمینی؛ رساله در زمینۀ نجوم به فارسی؛ رسالة فی آلات الرصد به عربی که ترجمه های فارسی و انگلیسی آن منتشر شده است؛ کشاورزی نامه به فارسی و با نام های دیگر فنِ کشت و زراعت، رساله در فلاحت و ارشاد الزراعه؛ شرح آداب المناظره در موضوع منطق و به زبان عربی (۹۳۰ق)؛ شرح بیست باب در معرفت اسطرلاب به فارسی (۸۹۹ق) که شرحی بر رسالۀ خواجه نصیرالدین طوسی در زمینۀ اسطرلاب است؛ شرح التذکرةالنصیریة فی الهیئت به عربی (۹۱۳ق) که شرحی بر کتاب خواجه نصیرالدین طوسی است و به زبان سانسکریت نیز ترجمه شده است؛ شرح الدرّ النّظیم فی خواص القرآن الکریم به عربی بر رسالۀ عبدالله بن سعد یافعی؛ شرح زیج جدید سلطانی به فارسی (۹۲۹ق) با نام های شرح زیج الغ بیگ و شرح مفصل زیج سلطانی؛ شرح الشمسیة به عربی (۹۲۴ق) که شرحی است بر کتابالشمسیة فی الحساب، اثر نظام اعرج نیشابوری در زمینۀ ریاضیات؛ شرح الفوائد فی قوائد البهائیةبه عربی (۹۲۴ق) بر کتاب عماد الدین عبدالله بن محمد بن عبدالرزاق معروف به ابن خوام؛ شرح المجسطی یا شرح تحریر مجسطی به عربی (۹۲۱ق) که شرحی است بر کتاب خواجه نصیرالدین طوسی؛ شرح مختصرالهیئت به عربی بر کتاب سی فصل در معرفت تقویم خواجه نصیرالدین طوسی؛ و المختصر فی بیان آلات الرصد به عربی در شمار آثار او قرار دارند.
'
wikijoo: بیرجندی،_ملا_عبدالعلی_(_ـ۹۳۴ق)