بیرجند شهرستان

بیرْجَند، شهرستان
ارگ کلاه فرنگی
واقع در مرکز استان خراسان جنوبی، مشتمل بر بخش های مرکزی، درمیان، و خوسف، با مرکزیت اداری شهر بیرجند. این شهرستان، که وسیع ترین شهرستان استان خراسان است، از شمال به شهرستان های فردوس و قائنات، از شرق به مرز افغانستان و شهرستان های سربیشه و نهبندان، از جنوب به استان کرمان، و از غرب به شهرستان طبس در استان یزد، و شهرستان فردوس محدود است. نیمۀ شمالی آن را کوه های نسبتاً بلندی مانند کوه بُن در (۲,۷۸۷ متر)، گریانه، کوه شاه، و کوه باقران دربرگرفته اند و نیمۀ دیگر را درّه ها و جلگه های نسبتاً پهناوری تشکیل داده اند. شهرستان بیرجند حتی با داشتن کوه های نسبتاً بلند، از خشک ترین نواحی ایران است و رودخانه های آن به خشک رودهای متعددی منحصر می شود، ازجمله خشک رودهای بیرجند، شور، گیریجگان، و دهک. اقلیم این شهرستان در نواحیِ کوهستانی، معتدل و در دشت های جنوبی و شرقی و نواحی مشرف به کویر لوت گرم و خشک و جمعیت آن ۲۴۰,۸۹۴ نفر است (۱۳۸۵). مهم ترین آبادی های آن عبارت اند از اسدیه، خوسف، حاجی آباد، گل، مرک، ماژان، علی آباد، و امیرآباد. راه طبس به بیرجند و سربیشه، راه قائن به بیرجند و زاهدان، و راه بیرجند به اسدیه و یزدان، شبکۀ راه های ارتباطی این شهرستان را تشکیل می دهند. غلات، چغندر قند، زعفران، انگور، و انواع میوه از محصولات کشاورزی و تولید قند و شکر از فعالیت های صنعتی آن است.