بیتونیا (Bithynia)
ایالتی رومی. ناحیه ای در شمال غربی آسیا که در ۷۴پ م به روم منضم شد، و از ۶۴پ م به همراه بخشی از پونتوس اداره می شد. پلینی کهتر یکی از مشهورترین فرمانداران آن در زمان سلطنت امپراتور ترایانوس بود. تعدادی از نامه های او به ترایانوس، در کتاب دهمِ نامه های پلینی، باقی مانده اند. نیقیه یکی از مهم ترین شهرهای بیتونیا بود. بیتونیا از شمال به پروپونتیس، تنگۀ بوسفور و دریای سیاه، از شرق به پافلاگونیا؛ از غرب و جنوب غربی به موسیا؛ و از جنوب به فریگیا و غلاطیه محدود می شد. قبایل تراکیه در ازمنۀ بسیار قدیم وارد این ناحیه شدند که بخشی از امپراتوری لیدیه بود و در ۵۴۶پ م به تصرّف ایران درآمد. در قرن ۴پ م به مملکتی مستقل (به پایتختی پروسا) با امیران محلی تبدیل شد و استقلال این سرزمین، که نیکومدس چهارم برای روم به ارث گذاشت، تا مرگش در ۷۴پ م ادامه داشت.
