بَیاتی، عَبدُالوَهّاب (بغداد ۱۹۲۶ـ اردن ۱۹۹۹)
بَیاتی، عَبدُالوَهّاب
شاعر عراقی و از برجسته ترین شاعران معاصر عرب. دانش آموختۀ دانشسرای تربیت معلم بود. به اتهام فعالیت های دست چپی ضدسلطنتی، در ۱۹۵۴ زندانی شد و، پس از آزادی، میهن خود را ترک گفت. درپی سرنگونی رژیم سلطنتی، به وطن بازگشت و در ۱۹۵۹ وابستۀ فرهنگی عراق در مسکو شد. مدتی در مؤسسۀ خلق های آسیا و افریقای آکادمی شوروی تحصیل کرد. در ۱۹۶۴، در قاهره اقامت گزید. در ۱۹۷۰، مشاور وزارت فرهنگ و اطلاعات حکومت بعثی و سپس وابستۀ فرهنگی عراق در مادرید شد. پس از مراجعت به عراق، رهسپار و ساکن عَمّان گردید. شعر بیاتی متأثر از زندگی در تبعید و آثار شاعرانی چون الیوت، مایاکوفسکی، نرودا، لورکا، آراگون، ناظم حکمت، و انقلابیونی چون چه گواراست. شعرهای رمانتیک اولین دفتر شعرش، فرشتگان و شیاطین (۱۹۵۰) به سرعت رنگ تعهد انقلابی به رنجبران گرفت که در دومین اثرش، ابریق های شکسته (۱۹۵۴)، در قالب شعر آزاد هویداست. در مجموعه های بعدی، ارج بر کودکان و زیتون باد (۱۹۵۶)، شعرهای تبعید (۱۹۵۷)، بیست قصیده از برلین (۱۹۵۹)، و واژه ها نمی میرند (۱۹۶۰)، از مبارزات ملت ها ضد سیطره جویی غرب دفاع می کند. سبک شعرش آزاد و موجز، و سرشار از استعاره و تصویر است. مبارزات مردمان الجزایر و مصر و ویتنام را می ستاید. اوج بزرگداشت مبارزات سیاسی در شعر بیاتی در کتاب فقر و انقلاب (۱۹۶۵)، جلوه گر می شود که او را در جایگاه یکی از رهبران رئالیسم سوسیالیستی در شعر مدرن عربی تثبیت می کند. درپی شکست اعراب از اسرائیل (۱۹۶۷)، انتقاد بیاتی بر رژیم های کشورهای عربی و عشق او به مبارزات توده های عرب، در مرثیه ای بر خورشید حزیران و مزدوران (۱۹۶۹) و یادداشت های روزانۀ سیاسی پیشه ور (۱۹۷۰) منعکس می شود. از آن پس، سروده هایش، در عین حفظ تعهد او به نبرد با ظلم و امپریالیسم و دولت های مرتجع، ابعاد رازگونۀ عاشقانه گرفت و نهادها و پندارهای عارفان بزرگ را اقتباس کرد. مجموعۀ چکامه های عشق بر نگاهبانان هفت جهان (۱۹۷۱) از این گونه است. افزون بر این، شخصیت های فرهنگی جهان مانند مُتَنَبّی، ابوالعلاء مَعَرّی، هملت، پیکاسو، حلاج، و ابن عربی، در شعر او از تجربه های خود چنان سخن می گویند که گویی در عصر مدرن به سر می برند. استفاده از این نقاب ها درگیری مستقیم بیاتی با اوضاع خفت بار کنونی جهان عرب را می کاهد و به او اجازۀ انتقاد عینی از پلیدی ها را می دهد، بی آن که او را اندرزگو و ایدئولوژیک بنمایاند. ندای بیاتی برای تغییر بنیادین در جامعۀ عربی هنوز بلند و رساست.
بَیاتی، عَبدُالوَهّاب
شاعر عراقی و از برجسته ترین شاعران معاصر عرب. دانش آموختۀ دانشسرای تربیت معلم بود. به اتهام فعالیت های دست چپی ضدسلطنتی، در ۱۹۵۴ زندانی شد و، پس از آزادی، میهن خود را ترک گفت. درپی سرنگونی رژیم سلطنتی، به وطن بازگشت و در ۱۹۵۹ وابستۀ فرهنگی عراق در مسکو شد. مدتی در مؤسسۀ خلق های آسیا و افریقای آکادمی شوروی تحصیل کرد. در ۱۹۶۴، در قاهره اقامت گزید. در ۱۹۷۰، مشاور وزارت فرهنگ و اطلاعات حکومت بعثی و سپس وابستۀ فرهنگی عراق در مادرید شد. پس از مراجعت به عراق، رهسپار و ساکن عَمّان گردید. شعر بیاتی متأثر از زندگی در تبعید و آثار شاعرانی چون الیوت، مایاکوفسکی، نرودا، لورکا، آراگون، ناظم حکمت، و انقلابیونی چون چه گواراست. شعرهای رمانتیک اولین دفتر شعرش، فرشتگان و شیاطین (۱۹۵۰) به سرعت رنگ تعهد انقلابی به رنجبران گرفت که در دومین اثرش، ابریق های شکسته (۱۹۵۴)، در قالب شعر آزاد هویداست. در مجموعه های بعدی، ارج بر کودکان و زیتون باد (۱۹۵۶)، شعرهای تبعید (۱۹۵۷)، بیست قصیده از برلین (۱۹۵۹)، و واژه ها نمی میرند (۱۹۶۰)، از مبارزات ملت ها ضد سیطره جویی غرب دفاع می کند. سبک شعرش آزاد و موجز، و سرشار از استعاره و تصویر است. مبارزات مردمان الجزایر و مصر و ویتنام را می ستاید. اوج بزرگداشت مبارزات سیاسی در شعر بیاتی در کتاب فقر و انقلاب (۱۹۶۵)، جلوه گر می شود که او را در جایگاه یکی از رهبران رئالیسم سوسیالیستی در شعر مدرن عربی تثبیت می کند. درپی شکست اعراب از اسرائیل (۱۹۶۷)، انتقاد بیاتی بر رژیم های کشورهای عربی و عشق او به مبارزات توده های عرب، در مرثیه ای بر خورشید حزیران و مزدوران (۱۹۶۹) و یادداشت های روزانۀ سیاسی پیشه ور (۱۹۷۰) منعکس می شود. از آن پس، سروده هایش، در عین حفظ تعهد او به نبرد با ظلم و امپریالیسم و دولت های مرتجع، ابعاد رازگونۀ عاشقانه گرفت و نهادها و پندارهای عارفان بزرگ را اقتباس کرد. مجموعۀ چکامه های عشق بر نگاهبانان هفت جهان (۱۹۷۱) از این گونه است. افزون بر این، شخصیت های فرهنگی جهان مانند مُتَنَبّی، ابوالعلاء مَعَرّی، هملت، پیکاسو، حلاج، و ابن عربی، در شعر او از تجربه های خود چنان سخن می گویند که گویی در عصر مدرن به سر می برند. استفاده از این نقاب ها درگیری مستقیم بیاتی با اوضاع خفت بار کنونی جهان عرب را می کاهد و به او اجازۀ انتقاد عینی از پلیدی ها را می دهد، بی آن که او را اندرزگو و ایدئولوژیک بنمایاند. ندای بیاتی برای تغییر بنیادین در جامعۀ عربی هنوز بلند و رساست.