بیات کرد

دانشنامه آزاد فارسی

بَیاتِ کُرد
یکی از آوازهای ایرانی و از متعلقات دستگاه شور. نت شاهد آن مانند دشتی درجۀ پنجم گام شور است. اما مانند دشتی نت متغیر ندارد و گام آن با گام شور، دشتی، و ابوعطا تفاوتی ندارد. منظور از گام، دُوْری از نت ها در فاصلۀ یک اکتاو یا کمتر از آن، یک چهارم دست یا یک پنجم درست است که روی اغلب درجه های آن مقام یا لحن یا گوشۀ خاصی بنا می شود و با مفهوم اروپایی گام متفاوت است. بیات کرد نوعی فیگور خاص ملودیک برای فرود دارد که در هیچ یک از آوازهای دیگر شور نیست و جُز با شنیدن حالت آن را نمی توان احساس کرد. برخی از گوشه های آن عبارت اند از درآمد، بسته نگار، عُشاق، و حزین. به جز درآمد، بقیه در بیشتر آوازها و یا دستگاه ها قابل اجراست. در ردیف میرزا عبدالله آوازی مستقل و در ردیف موسی معروفی جزء گوشه های دستگاه شور است. نت ایست آن همانند دشتی، درجۀ سوم شور است، ولی مانند دشتی روی آن به مدت طولانی نمی ایستد و پس از توقف کوتاهی روی درجۀ سوم به منزلۀ نُت ایست، بلافاصله فیگور ملودیک خاص فرود را می نوازند.

پیشنهاد کاربران

بیاتِ کُرد یا کردِ بیات نام یکی از آوازهای موسیقی ایرانی است که از متعلقات دستگاه شور دانسته می شود. این آواز نزدیکی زیادی با آواز دشتی دارد و در برخی از ردیف ها، جزئی از دشتی دانسته شده است اما در برخی ردیف های دیگر تنها به عنوان یک گوشه از دستگاه شور یا آواز دشتی مطرح می شود. بیات کرد احتمالاً ریشه در کردستان دارد. از نظر ردیف شناختی بیات کرد شباهت های زیادی با دشتی دارد ولی برخلاف دشتی درجهٔ پنجم شور در آن متغیر نیست و نت آغاز هم در آن به جای درجهٔ سوم بر درجهٔ چهارم شور استوار است.
...
[مشاهده متن کامل]

در موسیقی قدیم ایران، بیات کرد مقام زنگوله دارای دو شعبه با نام های چهارگاه و عُزّال بود که چهارگاه خود دو گوشه با نام های حجاز مخالف و بیات کرد داشت. پس از تحول مقام به دستگاه نام بیات کرد برای یکی از گوشه های دستگاه شور به کار رفت، چنانکه فرصت شیرازی در بحورالالحان از آن به عنوان بیست و هشتمین گوشهٔ شور نام برده است. اما علینقی وزیری بیات کرد را به عنوان گوشه ای از آواز دشتی طبقه بندی کرد. نام بیات کرد احتمالاً اشاره به این دارد که این آواز از منطقهٔ کردستان ریشه می گیرد و وزیری نیز گفته که نوعی موسیقی مشابه در کردستان خوانده و نواخته می شود. در موسیقی عربی نیز چند مقام فرعی وجود دارند که نامشان به ریشه داشتن در کردستان اشاره دارد ( از جمله کُردانیه، حجاز کردی، حصار کردی و نوای کردی ) . برونو نتل نیز در ردیف های موسیقی ایرانی از گوشه هایی با نام کردی، کردِ بیات و پنجهٔ کرد یاد می کند و آن ها را معادل بیات کرد می داند. نام کُردِ بیات نیز گاهی برای این آواز به کار رفته است.
پیشوند «بیات» ( که در نام آوازهای دیگری همچون بیات ترک و بیات اصفهان نیز به کار می رود ) ممکن است مخفف «ابیات» باشد. بیاتی خوانی نیز به معنای خواندن دوبیتی های عاشقانه تعریف شده است. همچنین محمدتقی مسعودیه نام بیات کرد را مرتبط با مقام بیاتی، و مهدی برکشلی آن را مرتبط با مقام کردی دانسته اند اگر چه این ارتباط اثبات نشده است. مسعودیه همچنین خاستگاه آواز بیات کرد را در فرهنگ موسیقایی قوم «کرد البیات» که ساکن عراق هستند می داند. اگر رابطهٔ بین بیات کرد و مقام بیاتی اصالت داشته باشد، می توان نتیجه گرفت که سابقهٔ آن به حدود قرن هشتم هجری بر می گردد چرا که عبدالقادر مراغی در مقاصد الالحان نام بیاتی را در بین شبعات بیست وچهارگانه آورده است؛ در غیر این صورت، سابقهٔ آن به اواخر دورهٔ صفویه و اوایل دورهٔ قاجاریه برمی گردد، چنانکه در آثاری همچون رسالهٔ بهجت الروح و کلیات یوسفی نام بیات کرد در میان اسامی ۴۸ گوشه مشاهده می شود.

بیات کرد
منابع• https://fa.wikipedia.org/wiki/بیات_کرد

بپرس