[ویکی نور] ابوعبید بکری، عبدالله بن عبدالعزیز بن محمد بن ایوب بن عمرو بکری، بزرگ ترین جغرافی نگار عرب اندلس و نیز ادیب در سده 5ق، است که درباره تاریخ تولد او اختلاف نظر بسیار وجود دارد. برخی، او را متولد 401ق، یا 405ق و برخی نیز 432ق، دانسته اند.
از جزئیات زندگی ابوعبید بکری، اطلاع کافی در دست نیست. نسبت او را به قبیله بکر بن وائل نوشته اند. پدرش، عز الدوله، عبدالعزیز بکری، احتمالاً پس از پدر خود ابومصعب محمد، امیر منطقه کوچک «وَلبه» و «شلطیش» در اندلس بود. پس از سقوط خلافت مروانیان قرطبه (403ق)، امیرنشین بکریان در بخش جنوبی شبه جزیره ایبری؛ یعنی در کرانه اقیانوس اطلس در مغرب لبله تأسیس یافت. در 443ق، عز الدوله، بر اثر فشار معتضد بن عباد از عبادیان اشبیلیه، ناگزیر امارت شلطیش و لبله را ترک گفت و به قرطبه رفت و از حمایت ابوالولید محمد بن جَهوَر از دودمان جهوریان برخوردار شد. ابوعبید ظاهراً در همان سال، همراه پدر به قرطبه رفته است. بعضی او را در این سفر، دست کم سی ساله دانسته اند.
ابوعبید در قرطبه که تا مدتی یکی از مراکز فرهنگی به شمار می رفت، به تکمیل معلومات پرداخت و با نام همان شهر شهرت یافت؛ چنان که او را قرطبی نیز نامیده اند، ولی بیشتر با عنوان اندلسی مشهور است. وی از شاگردان «ابن حیان، ابوالعباس، احمد بن عمر عذری»، «ابوبکر مصحفی» و نیز «ابوعمر بن عبدالبر حافظ» بود که ابوعبید به دریافت اجازه از او نایل شد.
ابوعبید، مدتی با سمت وزیر دربار امیر المریه، به خدمت پرداخت و نیز چون در بارگاه معتمد بن عباد، امیر اشبیلیه، سمت مهمی یافته بود، با ادیبان معاصر، پیوند نزدیکی داشت. پس از استیلای مرابطون بر اندلس، ابوعبید دوباره به قرطبه رفت و به ادامه فعالیت ادبی پرداخت. در این زمان، سلطان یوسف بن تاشقین بار دیگر قرطبه را مرکز اندلس قرار داده بود. ابوعبید به هنگام اقامت در همین شهر درگذشت. در اغلب مآخذ، سال درگذشت او را 487ق، نوشته اند، اما ضبی که او را با لقب ذو الوزارتین نامیده، تاریخ مرگش را 496ق، نوشته است.
چنین به نظر می رسد که فعالیت های علمی ابوعبید، در قرطبه صورت گرفته است. با اینکه بعضی را عقیده بر آن است که وی هرگز به مشرق و حتی آفریقای شمالی و یا سرزمین دیگری سفر نکرده، ولی او مشخصات آفریقای شمالی را با عنوان «المُغرب فی ذکر بلاد افریقیة و المغرب» آورده است. از مطالعه این کتاب می توان به حدود آگاهی های وسیع وی درباره سرزمین های مزبور پی برد.
ابوعبید، دارای تألیفات متعددی در رشته های مختلف علوم بوده است. از نوشته های او در زمینه دین، شعر و ادب، گیاه شناسی و جغرافیا می توان دریافت که دانشمندی جامع الاطراف بوده است. او به ویژه در شعر و ادب، به عنوان فردی آگاه شناخته شده است؛ چنان که «امالی» ابوعلی اسماعیل بن قاسم قالی، ادیب عرب اسپانیا را شرح کرده و درباره آن نظرهایی ابراز داشته است.
از جزئیات زندگی ابوعبید بکری، اطلاع کافی در دست نیست. نسبت او را به قبیله بکر بن وائل نوشته اند. پدرش، عز الدوله، عبدالعزیز بکری، احتمالاً پس از پدر خود ابومصعب محمد، امیر منطقه کوچک «وَلبه» و «شلطیش» در اندلس بود. پس از سقوط خلافت مروانیان قرطبه (403ق)، امیرنشین بکریان در بخش جنوبی شبه جزیره ایبری؛ یعنی در کرانه اقیانوس اطلس در مغرب لبله تأسیس یافت. در 443ق، عز الدوله، بر اثر فشار معتضد بن عباد از عبادیان اشبیلیه، ناگزیر امارت شلطیش و لبله را ترک گفت و به قرطبه رفت و از حمایت ابوالولید محمد بن جَهوَر از دودمان جهوریان برخوردار شد. ابوعبید ظاهراً در همان سال، همراه پدر به قرطبه رفته است. بعضی او را در این سفر، دست کم سی ساله دانسته اند.
ابوعبید در قرطبه که تا مدتی یکی از مراکز فرهنگی به شمار می رفت، به تکمیل معلومات پرداخت و با نام همان شهر شهرت یافت؛ چنان که او را قرطبی نیز نامیده اند، ولی بیشتر با عنوان اندلسی مشهور است. وی از شاگردان «ابن حیان، ابوالعباس، احمد بن عمر عذری»، «ابوبکر مصحفی» و نیز «ابوعمر بن عبدالبر حافظ» بود که ابوعبید به دریافت اجازه از او نایل شد.
ابوعبید، مدتی با سمت وزیر دربار امیر المریه، به خدمت پرداخت و نیز چون در بارگاه معتمد بن عباد، امیر اشبیلیه، سمت مهمی یافته بود، با ادیبان معاصر، پیوند نزدیکی داشت. پس از استیلای مرابطون بر اندلس، ابوعبید دوباره به قرطبه رفت و به ادامه فعالیت ادبی پرداخت. در این زمان، سلطان یوسف بن تاشقین بار دیگر قرطبه را مرکز اندلس قرار داده بود. ابوعبید به هنگام اقامت در همین شهر درگذشت. در اغلب مآخذ، سال درگذشت او را 487ق، نوشته اند، اما ضبی که او را با لقب ذو الوزارتین نامیده، تاریخ مرگش را 496ق، نوشته است.
چنین به نظر می رسد که فعالیت های علمی ابوعبید، در قرطبه صورت گرفته است. با اینکه بعضی را عقیده بر آن است که وی هرگز به مشرق و حتی آفریقای شمالی و یا سرزمین دیگری سفر نکرده، ولی او مشخصات آفریقای شمالی را با عنوان «المُغرب فی ذکر بلاد افریقیة و المغرب» آورده است. از مطالعه این کتاب می توان به حدود آگاهی های وسیع وی درباره سرزمین های مزبور پی برد.
ابوعبید، دارای تألیفات متعددی در رشته های مختلف علوم بوده است. از نوشته های او در زمینه دین، شعر و ادب، گیاه شناسی و جغرافیا می توان دریافت که دانشمندی جامع الاطراف بوده است. او به ویژه در شعر و ادب، به عنوان فردی آگاه شناخته شده است؛ چنان که «امالی» ابوعلی اسماعیل بن قاسم قالی، ادیب عرب اسپانیا را شرح کرده و درباره آن نظرهایی ابراز داشته است.
wikinoor: بکری،_عبدالله_بن_عبدالعزیز