بوم شناسی تاریخی

بوم شناسی تاریخی (Historical ecology)
بدون شناخت پیشینۀ بوم شناسی امکان شناخت علم اکولوژی عصر حاضر به طور کامل وجود ندارد. اکولوژی تاریخی عبارت است از تاریخچۀ گیا و زیا و زمین چهر (عوارض طبیعی). انسان ها در طی هزاران سال، بر اکثر زیستگاه ها تأثیر گذارده اند؛ اکثر زمین چهرها به سنت های متفاوت کشاورزی یا نیمه طبیعی اند. تمایز بین زمین چهرهای طبیعی و نیمه طبیعی به نحو فزاینده ای دشوار است. مثلاً، استفاده از آتش به وسیلۀ مردم بومی، از بوته زارهای استرالیا تا خلنگزارهای اسکاتلند، در زمین چهرها تأثیرات عمده نهاده است. ورود آدمی به جنگل های شمالی امریکا با انقراض چندین پستاندار بزرگ، مانند ببرهای دندان خنجری، سگ های آبی عظیم الجثه و ماموت ها همراه و توأم بوده است، هر چند این که چه میزان از این انقراض ها ناشی از شکار، تغییرات اقلیمی یا ترکیبی از این عوامل بوده است، هرگز به طور قطعی معلوم نمی شود. سرخ پوستان امریکا نیز قطعه هایی از جنگل ها را سوزاندند و پاک سازی (جنگل تراشی) کردند. وقتی اروپاییان به امریکا پای نهادند، تصور کردند به یک سرزمین وحوش اولیه ماقبل تاریخی وارد شده اند، اما آنان اشتباه می کردند. گسترۀ مقیاس زمانی اکولوژی تاریخی از چند دهه تا میلیون ها سال را دربر می گیرد. در نیم کرۀ شمالی غالباً پس از واپسین یخبندان (تحت تأثیر قرارگرفتن پوستۀ جامد زمین با فرسایش و رسوب گذاری یخچالی) را نقطۀ آغاز خوبی برای این تاریخچه می دانند. متخصصان اکولوژی تاریخی از روش های متعددی برای آموختن دربارۀ جوامع زیستی گذشته بهره می گیرند. مثلاً، گردۀ مدفون در لایه های بستر دریاچه ها یا در توربزارها می تواند دربارۀ تغییرات پوشش گیاهی در رهگذر زمان اطلاعات زیادی به ما بدهد. حلقه های درختان کهن می تواند به ما بگوید که چه سال هایی برای رشد مناسب بوده و حریق چه مواقعی اتفاق افتاده است. از این ها گذشته، نقشه ها، اسناد و مدارک، و عکس های هوایی در دسترس پژوهشگران است. یک دورنمای تاریخی، گرچه غالباً نادیده انگاشته شده است، وقتی اهمیت دارد که تلاش می کنیم تا به احیاء یا مدیریت زیستگاه ها بپردازیم. آنچه این چشم انداز غالباً حاکی از آن بوده از این قرار است که هیچ حالت طبیعی یکتا و منحصر به فردی وجود ندارد و هیچ تک نقطۀ مرجعی در زمان یافت نمی شود که تلاش های خود را در امر مدیریت یا احیاء و بازسازی بر پایۀ آن استوار کنیم.