بولس

بُولُس (Paulas)
(به یونانی: پائولُسِ/پائولوس آیگینایی) پزشک و مؤلف یونانی. شهرت «قَوابِلی»، به سبب مهارتش در زایمان و مراجعات مکرّر قابله (ماما)ها به او بوده است. او از اهالی جزیرۀ آیگینا/اژین، در خلیج سارونیک در دریای اژه، بوده و از این رو به «اجانیطی» یا اژه ای معروف بوده است. از دانش آموختگان مکتبی یونانی اسکندرانی بود و با تصرّف اسکندریه به دست مسلمانان در همان جا ماند و به پزشکی پرداخت. بولُس آخرین دانشنامه نویس پزشکی یونانی از مکتب اسکندریه بود. هنر او در تلخیص دانسته ها و نوشته های پزشکان یونانی قدیم کمک بزرگی به پزشکی کرده است. این کتاب ها را در اصطلاح عربی به «کُنّاش» (یعنی دایرةالمعارف) می گفته اند. از این گونه تألیفات بولُس، «خلاصۀ پزشکی در هفت کتاب»، معروف به «الکُنّاش فی الطّب» است. او در کتاب ششم این مجموعه، بحث مفصلی در زمینۀ جراحی چشم و همچنین جرّاحی یونانی آورده است که به نظر می رسد از دانسته ها و تجارب خودش باشد. این بخش از کتابش تأثیر بزرگی در چشم پزشکی اسلامی داشته است. از دیگر تألیفات او تدبیرالحوامل، کتاب فی تهزیل السِمان، عِلَل النَّساء و تدبیرالصبّی و علاجِه است. تألیفات او بارها مورداستفادۀ پزشکان و حکمای اسلامی از قبیل رازی و بیرونی بوده است.