بوشنج

بوشَنْج
(یا: فوشنگ؛ پوشنگ) شهری باستانی در خراسان، واقع در جنوب غربی هرات و جنوب رودخانۀ هریرود، منسوب به پشنگ پدر افراسیاب. بنا به برخی روایات سازنده شهر شاهپور ساسانی اول بوده است. طاهریان از این شهر برخاسته اند. بوشنگ در قرون اول اسلامی شهری بزرگ و آباد و به اندازۀ نصف شهر هرات بود و همانند آن شهر در زمینی هموار قرار داشت. رودخانۀ هریرود این شهر را آبیاری می کرد و چوب درخت عرعر، انگور و خربزه از محصولات عمدۀ آن بود. شهر در درون حصار قرار داشت و سه دروازه آن را به راه های هرات، نیشابور و قهستان وصل می کرد. این شهر در حدود ۲۹ق به تصرّف اعراب مسلمان درآمد. مردم آن در ۴۱ق شوریدند و سرانجام به اطاعت قیس بن هیثم درآمدند. روایت دیگر حاکی از مصالحۀ مردم این شهر در ۵۱ق با ربیع بن زیاد است. در زمان زیاد بن ابیه حکومت هرات، بادغیس و بوشنج در دست نافع بن خالد الطاحی بود. از ۹۲ تا ۹۴ق خوارج بر آن تسلط داشتند و در سال های خلافت مهدی عباسی مدتی در اختیار یوسف البرم بود. در ۲۵۹ق به تصرّف یعقوب لیث صفاری درآمد و در ۳۹۲ق غزنویان بر آن مسلط شدند. تکش، برادر ملک شاه سلجوقی، در این شهر علیه برادر خود شورید. این شهر پس از اسارت سلطان سنجر سلجوقی به دست غزان، در قلمرو ملوک غور درآمد. ملک محمد بن حسین غوری مانع از تسلط مؤید آی ابه بر بوشنج شد. پس از آن به دست مغولان افتاد و سپس در قلمرو ملوک کرت قرار گرفت. این شهر در نیمۀ اول قرن ۸ق ولایتی آباد بود و باغستان های بسیار داشت. در ۷۸۳ق به تصرّف تیمور لنگ درآمد و نابود شد. ظاهراً شهر غوریان کنونی در محل شهر قدیمی بوشنج ساخته شده است.