بوریابافی

بوریابافی از نی و علف، صنعتی است که حتی از صنعت پارچه بافی هم کهن تر است. نمونه هایی از بوریای بافته شده در عراق پیدا شده است که متعلق به ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است. بوریا در ایران در ساختن سقف خانه های گلی به کار می رود.
بوریا همواره به عنوان یکی از مهم ترین صنایع دستی اهواز و جنوب کشور شناخته می شود. این هنر به عنوان یکی از ۲۷ میراث فرهنگی و معنوی می باشد که به نام کشور عزیزمان ایران در یونسکو ثبت شده است. دلیل اصلی که باعث شده این هنر به عنوان یکی از هنرهای ثبت شده ایرانی شناخته شود، قدمت طولانی و دور و دراز آن و همچنین کارایی منحصر به فرد این محصول است. پیشینه اصلی این هنر مربوط به شهرستان زرقان می باشد؛ یعنی به واسطه تحقیقات در رابطه با بوریا بافی زرقان بود که این هنر در یونسکو ثبت شد. طبق تحقیقات انجام شده بوریا به عنوان اولین زیراندازی شناخته می شود که توسط بشر گذشته مورد استفاده قرار گرفته و زندگی را برای آن ها راحت تر کرده است. طراحی و بافت این محصول در استان های متفاوتی در کشور ما مانند استان های فارس و هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خوزستان، و همچنین استان های شمالی مانند گلستان، گیلان، مازندران و … کاربرد داشته است.
بوریا بافی شهرستان زرقان یکی از ۲۷ میراث فرهنگی و معنوی ثبت شده ایران در سازمان یونسکو است. قدمت ساخت بوریا و حصیر در شهرستان زرقان ۸۰۰۰ سال می باشد.
• در بوریابافی نخستین کار تمیز کردن ساقه است یعنی با داس نی شکاف تیز، ریشه و سر نی را می زنند.
• سپس آب روی آن می ریزند تا نرم شود.
• بوریاباف سپس با نی کوب ساقه ها را می کوبد و تخت می کند. تا خیزران و نی هندی شکافته شود.
• بوریاباف بر روی زمین نشسته و تعدادی ساقه های شکافته و تخت شده را در کنار هم می چیند و یک پود خیزران یا نی را با زاویهٔ قائمه می بافد و از یک نوع بافت جناغی استفاده می کند یا به قول خودشان «دو تا می گیریم و دو تا ول می کنیم. » تهٔ ساقهٔ پود بافته شده را پیچ می دهند تا اینکه لبه های آن محکم باشد.
اندازه های حصیرها در حدود ۴ در ۸ متر است. آنها را لوله کرده و به کسانی که ساختمان می سازند، می فروشند. مرکز معروف این صنعت زرقان نزدیک شیراز است و نی ها را از باتلاق های اطراف رودخانه پلوار به دست آورده می شود. [ ۱]

دست بافی از نی یا برگ خرما یا الیاف گیاهی دیگر. از کهن ترین صنایع دستی ایران است و با ابزاری ساده چون کارد، قیچی، داس، درفش و انبر بافته می شود. براساس کاوش های باستان شناسی در منطقۀ بین النهرین، قدمت بوریا به هزارۀ پنجم پ م برمی گردد. بافت بوریا از قدیم در اغلب شهرهای ایران رواج داشته است و توصیف های کتاب حدودالعالم من المشرق الیالمغرب (۳۷۲ق) گواهی بر این نظر است. تولیدات فرآورده های حصیری، که امروز از نظر روش بافت، مواد اولیه و شکل متنوع اند، تحت تأثیر سنت های محلی و فراوانی نوع الیاف سلولزی (گیاهی) هر منطقه است. این تولیدات عبارت اند از زیرانداز و پوشش سقف خانه، کَپَر (خانۀ سبدمانند بلوچی)، پرده، سبد، زنبیل، سفره، پاپوش، قفس، بادبزن، گلدان، کلاه، و انواع ظروف. محصولات دیگری نیز از نی خیزران می سازند، از جمله میز و صندلی، آباژور، کتابخانه، جاکفشی. بافت بوریا در ایران معمول است، به ویژه در مناطقی که نی، برگ درخت خرما و ساقه های گیاهان موجود باشد؛ ازجمله در خوزستان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، مازندران، گیلان، آذربایجان، خراسان، کردستان، بوشهر و برخی نواحی دیگر. غیر از حصیر و بوریا، بافته های دیگری نیز از الیاف گیاهی تهیه می شود که عبارت اند از بامبو، بافته شده از نی خیزران که بیشتر در گیلان و مازندران رایج است؛ مروار، تهیه شده از ساقۀ نازک درختان که بیشتر در گیلان و تهران رایج است؛ ترکه بافی، بافته شده از ترکۀ درختان که بیشتر در خراسان رایج است؛ کپوبافی، بافته شده از برگ درخت خرما که بیشتر در خوزستان رایج است؛ چم بافی، تهیه شده از ساقۀ گیاهی که بیشتر در آذربایجان رایج است؛ تولیدات مذکور به روش بالا و پایین، ترکه ای از زیر و ترکه ای از رو، بافته می شوند که، با توجه به شکل و حجمِ وسیلۀ مورد نظر، نوع بافت به شکل شش ضلعی، لوزی، مثلثی، دایره ای و لوله ای، به صورت متقاطع یا موازی تغییر می کند. امروز، صنایع دستی سبدبافیِ طرقبه در مشهد، حصیربافیِ میناب، هرمزگان، بامبوبافیِ لاهیجان و کپوبافیِ دزفول شهرت خاص دارند.