بنی حمود

على بن حمود
بنى حمود به سال 407 قرطبه را گرفتند و سلیمان مستعین را کشتند و چهل سال بر این ولایت حکومت کردند که در فواصل آن فترت‏ها بود که بعضى افراد خاندان اموى خودنمائى میکردند اما نمیتوانستند قدرت دیرین را تجدید کنند که رقابت بربر و سقلاب و عرب و اسپانیول و فتنه‏هاى پیاپى فرصت استقرار و قدرت‏نمائى نمیداد.
بسال 407 على بن حمود که نسب بادریس علوى بنیانگزار دولت ادریسیان مى‏برد در اندلس قدرت یافت، وى پیش از آن ولایت سبته داشت و برادرش قاسم بن حمود در جنوب اندلس حکومت جزیره خضرا داشت و چون سلیمان مستعین قوت یافت خیران یکى از سرداران بربر که دل با هشام مؤید داشت مردم را بضد سلیمان خواند و على بن حمود را تحریک کرد که بشورد و قرطبه را بگیرد و قدرت را از چنگ سلیمان در آورد، خیلى زود کار خیران بالا گرفت و مردم بسیار بر او فراهم شد و على بن ـ حمود بدستیارى وى راه قرطبه گرفت و بسال 407 آنجا را متصرف شد و مردم که پنداشتند هشام مؤید زنده است با او به اطاعت هشام بیعت کردند و سلیمان مستعین با پدر و برادر گرفتار شد و نام على را بر منبرهاى قرطبه در خطبه گفتند و لقب او المتوکل على الله شد.
عبد الرحمن نواده عبد الرحمن ناصر از فتنه‏هاى قرطبه جان بدر برد و به کوهستان جیان گریخت و خیران بربر با او بیعت کرد و لقب مرتضى یافت، خیران بر ابن حمود شوریده بود و امیران سرقسطه و شاطبه و والانس نیز بهمدلى او راه غرناطه گرفتند.
دوران ابن حمود نپائید و هنگامى که بجنگ یاران مرتضى میرفت کشته شد سه تن از غلامان سقلاب که از وى مهربانى بسیار دیده بودند خونش را بریختند و گفتند از او کینه‏اى نداشتیم اما چون به مردم ستم میکرد او را کشتیم و تأیید کردند که بتحریک خیران یا دیگران نبوده است.
جانشینان على بن حمود
از پس على، قاسم بن حمود حکومت قرطبه یافت و لقبش مأمون شد اما ایام او کوتاه بود و بسال 413 برادرزاده‏اش یحیى بن على بن حمود ولایتدار سبته بر ضد وى بشورید و لقب معتلى یافت. قاسم به سویل گریخت و نیرویى از بربران فراهم کرد و بقرطبه بازگشت و سال بعد آنجا را گرفت و شش سال حکومت داشت. بار دیگر یحیى قرطبه را بگرفت و قاسم را بزندان کرد و چون یحیى بمرد و برادرش ادریس حکومت یافت قاسم را که‏هشتاد سال داشت بکشت ( 431 )
بهنگام هزیمت قاسم بن حمود و بربران، مردم قرطبه خواستند حکومت بنى امیه را تجدید کنند و با عبد الرحمن بن هشام اموى بیعت کردند و لقب او المستظهر بالله شد ( 414 ) ولى خلافتش بیش از چند هفته نبود و کشته شد آنگاه مردم محمد بن ـ عبد الرحمن ناصر را بخلافت برداشتند ( 414 ) و لقب او مستکفى شد. وى جز شکم ـ بارگى و شهوت پرستى هنرى نداشت، دورانش بیش از شانزده ماه نبود و عاقبت مردم قرطبه بشوریدند و او را از خلافت برداشتند ( 416 )
از پس مستکفى قرطبیان بجانب حمودیان متمایل شدند و با یحیى بن حمود که لقب معتلى داشت بیعت کردند اما او در مالقه بماند و قرطبه را به عبد الرحمن بن عطاف یفرنى سپرد و همچنان عنوان خلافت داشت تا بسال 417 که بار دیگر کار حمودیان سستى گرفت و مردم بجانب امویان متمایل شدند و با ابو بکر هشام نواده عبد الرحمن ناصر بیعت کردند که لقب او معتمد شد ( 418 ) و بسال 420 بقرطبه رفت دوران وى پر از فتنه بود و بسال 422 از خلافت افتاد، ابن اثیر گوید: «سبب آن بود که با بربران دل صاف داشت و با آنها نیکى میکرد و قرطبیان از وى بیزار شدند و او را بینداختند. »
و هم او گوید: «از آن پس آنکه نام یحیى بن حمود را از خطبه برداشتند و با معتمد بیعت کردند یحیى نیرویى فراهم آورد و سویل را محاصره کرد و در محاصره کشته شد. ( 417 )
از پس یحیى با برادرش ادریس بن على که ولایت سبته و طنجه داشت بیعت کردند ( 417 ـ 431 ) ادریس مالقه را پایتخت کرد و ولایت سبته را ببرادرزاده خویش سپرد، لقب ادریس المتأید بالله بود و دوران حکومتش تا 431 دوام داشت.
از پس ادریس، پسرش محمد اول حکومت یافت و ایام او دوامى نداشت و پس ازاو حسن بن یحیى حمودى حکومت یافت و بسال 434 بمرد آنگاه بربران ادریس دوم را خلیفه کردند و لقب او عالى شد، وى مردى نیک نفس بود و صدقه فراوان میداد همه تبعیدیان را بوطن آورد و املاکشان را باز داد. مردى ادب دوست بود و شعر نیکو میسرود، اما سیاست ملکدارى نداشت و با مردم شرور ملایمت کرد و قلعه‏ها را بایشان سپرد و هم وزیر خویش موسى بن عفان را به آنها تسلیم کرد که خونش را بریختند و یارانش از اینهمه بى‏تدبیرى بشوریدند و او را از خلافت برداشتند و با محمد اول بیعت کردند ( 438 ـ 444 ) و لقبش مهدى شد وى مردى شجاع بود و بربران از او بیمناک بودند از اینرو وى را از خلافت برداشتند و ادریس بن یحیى را گذاشتند ( 444 ـ 445 ) و لقبش موفق شد.
ابن اثیر گوید: «در آخر دوران بنى حمود کارها آشفته شد تا آنجا که در یک وقت چهار کس از خاندان حمودى در منطقه‏اى که وسعت آن بیش از سى فرسخ نبود عنوان خلافت داشتند. »
بسال 446 محمد بن ادریس ثانى بخلافت رسید و لقبش مستعلى شد اما قدرتى نداشت و سه سال دوران وى همه فتنه بود وى آخرین کس از حمودیان بود که حکومت یافت بسال 449 بادیس بن حبوس مالقه را بگرفت و محمد را برداشت و او را به افریقیه رفت و بسال 460 در آنجا بمرد .
مقرى گوید: «دولت حمودیان که دعوى خلافت داشتند از آندلس بر افتاد و دولت امویان نیز از زمین منقرض شد و امیران بربر و عرب و غلامان هر یک در ناحیه ـ اى فرمانروا شدند»
آشفتگى کار آندلس و حکومت ملوک الطوائف راه نفوذ مسیحیا . . .