بنفسج
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
فرهنگ عمید
پیشنهاد کاربران
بنفسج
به فتح با و نون و سکون فا و فتح سین مهمله و جیم معرب از "بنفشه" فارسی است و به عربی فرفیر و ب ه یونانی ابرو نامند .
ماهیت آن : گیاهی است بلندی آن یک شبر تا یک شبر و نیم با شاخهای باریک بسیار از یک بیخ رسته که همانها ساقهای برگ آن است و برگ آن شبیه به برگ انار و حنا الاّ آنکه پایین برگ آن عریضتر و بزرگتر و هر دو گوشه آن اندک برآمده و فی الجمله صنوبری شکل از میان گیاه آن شاخهای باریک رسته و بر سر هر شاخی یک گل کوچک خوشبو فبن ی ش رنگ و در کوهستان نیپال و نوا ح آن نیز میشود ولیکن گل آن اندک کوچکتر و زرد رنگ میباشد و مستعمل بیشتر گل لاجوردی رنگ خوشبوی آن است که کهنه و فاسد نشده باشد .
... [مشاهده متن کامل]
طبیعت آن : در اول سرد و در دویم تر و بعضی در اول سرد و تر و بعضی در اول گرم و تر نیز دانسته اند.
افعال و خواص آن : مسهل صفرا به رفق خصوص آنچه محتبس باشد در معده و امعا و مسکن عطش و حدت خون و جهت حمیات حاره و خفقان و غشی با ماءالشعیر و آلو و تحلیل اورام لطیفه و صلبه و صداع حار و صرع اطفال و نزلات و زکام و سرفه و خشونت سینه و حلق و خناق و ذات الجنب و ذات الریه و جهت معده و کبد و طحال و بروز مقعده و حرقت مثانه و بول و احتباس آن و درد گ رده شرباً و نطولاً و ضماداً و بوییدن تازه آن منوم و مداومت آشامیدن آن چند روز هر روز دو درهم تا چهار
درهم به طریق سفوف با آب سرد جهت رفع اسهال صفراوی لذاع مجرب و سه مثقال یسا یده آن با شیر خشت و شکر و امثال آن مسهل سریع العمل و سرشته آن با شیره گلقند جهت تبهای مرکبه بیعدیل و گویند گل تازه آن فادزهر سموم و منوم است و نطول طبیخ آن با بابونه بر سر جهت تسکین وجع و ازاله حرارت و جهت سرفه و یبوست دماغ و اعضا نافع و ضماد بسیار نرم ساییده
آن بر سر و جبین جهت صداع و امراض حاره معده و کبد و سایر اورام و شقاق و ورم مقعده مفید.
المضار : اکثار آن مورث ضعف دل و باعث کرب و ثقل معده و غثیان و التهاب بت های حاره و بعضی این مضار را مخصوص به خشک آن دانستهاند و مصلح آ ن اندکی انیسون و بوییدن آن باعث زکام و مصلح آن خیری و مرزنجوش و بدل آن نیلوفر و برگ خبازی و در سرفه گل گاوزبان و به وزن آن اصل السوس .
مقدار شربت : از جرم آن تا پنج مثقال و در مطبوخ تا ده مثقال و گفته اند بنفشه را چون با ود اهای عاصری یعنی دوایی که فعل آن به عصر باشد مانند هلیله ترکیب کنند باید مراعات آن نمایند که قوت یکی متصادم و مبطل قوت دیگری نگردد و نیز بسیار باید که جوش ندهند زیرا که جوش بسیار مبطل فعل آن است و استعمال آن با شکر مقوی فعل آن است در اسهال و با عسل مضعف آن و استعمال مطبوخ آن سبکتر است بر معده و سریع
الانحدارتر از جرم آن و با آلو و عناب و تم ر هندی و شاهتره و هلیلج قوی الاسهال خصوصاً که صاف نمایند بر روی ترنجبین و شیر خشت و فلوس خیارشنبر مالیده باز صاف نموده روغن بادامآ بر ن چکانیده بیاشامند و خورانیدن آب برگ آن مقدار یکدرهم با ثلث آن شکر جهت خروج مقعده اطفال بغایت مؤثر و ضماد آن جهت اورام حاره و التهاب معده و حرارت چشم و برآمدگی مقعده و جرب صفراوی و حکه بیعدیل است و آشامیدن شراب یو ا مربای آن یعنی گلقند گل آن جهت ذات الجنب و ذات الریه و تسکین التهاب معده و روغن آن سرد و تر و منوم و جهت جرب و جراحت جسد و خشکی سینه و سرفه و ریختن موی و نرم کردن اعضا و مفاصل و حفظ صحت ناخن و
مکرر آشامیدن دو درهم آن بعد از تعریق در حمام جهت ضیق النفسو ضماد آن با موم بر سینه اطفال جهت سعال بغایت نافع و موثر و قطور آن در احلیل جهت حرقۀ البول و حرارت مثانه و سعوط آن جهت درد سر حار و بیخوابی مفید و تدهین ناف بدان جهت سعال مزمن مجرب و چون اسفنج را و یا پنبه را با روغن بنفشه آلوده بر مقعد ضماد نمایند در تنویم عدیل ندارد و بد ل آن روغن نیلوفر و طریق گرفتن روغن آن به چند نوع است : یکی
آنکه با کنجد مقشر یا بادام مقشر در کیسه کرباسی کرده مکرر بمالند و خشک کنند و گل را تجدید کنند تا آنکه مغز بادام یا کنجد رنگین شود به رنگ آن پس هر وقت که خواهند کوبیده روغن آن را بگیرند نوع دیگر آنکه گل بنفشه تازه را در روغن کنجد در هر رطلی سی مثقال اندازند و در آفتاب گذارند و بعد از هر چند روز صاف نموده بنفشه را تازه کنند تا رنگ و بوی بنفشه را بردارد و شراب معمول آن با شکر نافع است از برای سرفه و همچنین مربای آن جهت ذات الجنب و هیر و شوصه و وجع گرده و ادرار بول مفید .
به فتح با و نون و سکون فا و فتح سین مهمله و جیم معرب از "بنفشه" فارسی است و به عربی فرفیر و ب ه یونانی ابرو نامند .
ماهیت آن : گیاهی است بلندی آن یک شبر تا یک شبر و نیم با شاخهای باریک بسیار از یک بیخ رسته که همانها ساقهای برگ آن است و برگ آن شبیه به برگ انار و حنا الاّ آنکه پایین برگ آن عریضتر و بزرگتر و هر دو گوشه آن اندک برآمده و فی الجمله صنوبری شکل از میان گیاه آن شاخهای باریک رسته و بر سر هر شاخی یک گل کوچک خوشبو فبن ی ش رنگ و در کوهستان نیپال و نوا ح آن نیز میشود ولیکن گل آن اندک کوچکتر و زرد رنگ میباشد و مستعمل بیشتر گل لاجوردی رنگ خوشبوی آن است که کهنه و فاسد نشده باشد .
... [مشاهده متن کامل]
طبیعت آن : در اول سرد و در دویم تر و بعضی در اول سرد و تر و بعضی در اول گرم و تر نیز دانسته اند.
افعال و خواص آن : مسهل صفرا به رفق خصوص آنچه محتبس باشد در معده و امعا و مسکن عطش و حدت خون و جهت حمیات حاره و خفقان و غشی با ماءالشعیر و آلو و تحلیل اورام لطیفه و صلبه و صداع حار و صرع اطفال و نزلات و زکام و سرفه و خشونت سینه و حلق و خناق و ذات الجنب و ذات الریه و جهت معده و کبد و طحال و بروز مقعده و حرقت مثانه و بول و احتباس آن و درد گ رده شرباً و نطولاً و ضماداً و بوییدن تازه آن منوم و مداومت آشامیدن آن چند روز هر روز دو درهم تا چهار
درهم به طریق سفوف با آب سرد جهت رفع اسهال صفراوی لذاع مجرب و سه مثقال یسا یده آن با شیر خشت و شکر و امثال آن مسهل سریع العمل و سرشته آن با شیره گلقند جهت تبهای مرکبه بیعدیل و گویند گل تازه آن فادزهر سموم و منوم است و نطول طبیخ آن با بابونه بر سر جهت تسکین وجع و ازاله حرارت و جهت سرفه و یبوست دماغ و اعضا نافع و ضماد بسیار نرم ساییده
آن بر سر و جبین جهت صداع و امراض حاره معده و کبد و سایر اورام و شقاق و ورم مقعده مفید.
المضار : اکثار آن مورث ضعف دل و باعث کرب و ثقل معده و غثیان و التهاب بت های حاره و بعضی این مضار را مخصوص به خشک آن دانستهاند و مصلح آ ن اندکی انیسون و بوییدن آن باعث زکام و مصلح آن خیری و مرزنجوش و بدل آن نیلوفر و برگ خبازی و در سرفه گل گاوزبان و به وزن آن اصل السوس .
مقدار شربت : از جرم آن تا پنج مثقال و در مطبوخ تا ده مثقال و گفته اند بنفشه را چون با ود اهای عاصری یعنی دوایی که فعل آن به عصر باشد مانند هلیله ترکیب کنند باید مراعات آن نمایند که قوت یکی متصادم و مبطل قوت دیگری نگردد و نیز بسیار باید که جوش ندهند زیرا که جوش بسیار مبطل فعل آن است و استعمال آن با شکر مقوی فعل آن است در اسهال و با عسل مضعف آن و استعمال مطبوخ آن سبکتر است بر معده و سریع
الانحدارتر از جرم آن و با آلو و عناب و تم ر هندی و شاهتره و هلیلج قوی الاسهال خصوصاً که صاف نمایند بر روی ترنجبین و شیر خشت و فلوس خیارشنبر مالیده باز صاف نموده روغن بادامآ بر ن چکانیده بیاشامند و خورانیدن آب برگ آن مقدار یکدرهم با ثلث آن شکر جهت خروج مقعده اطفال بغایت مؤثر و ضماد آن جهت اورام حاره و التهاب معده و حرارت چشم و برآمدگی مقعده و جرب صفراوی و حکه بیعدیل است و آشامیدن شراب یو ا مربای آن یعنی گلقند گل آن جهت ذات الجنب و ذات الریه و تسکین التهاب معده و روغن آن سرد و تر و منوم و جهت جرب و جراحت جسد و خشکی سینه و سرفه و ریختن موی و نرم کردن اعضا و مفاصل و حفظ صحت ناخن و
مکرر آشامیدن دو درهم آن بعد از تعریق در حمام جهت ضیق النفسو ضماد آن با موم بر سینه اطفال جهت سعال بغایت نافع و موثر و قطور آن در احلیل جهت حرقۀ البول و حرارت مثانه و سعوط آن جهت درد سر حار و بیخوابی مفید و تدهین ناف بدان جهت سعال مزمن مجرب و چون اسفنج را و یا پنبه را با روغن بنفشه آلوده بر مقعد ضماد نمایند در تنویم عدیل ندارد و بد ل آن روغن نیلوفر و طریق گرفتن روغن آن به چند نوع است : یکی
آنکه با کنجد مقشر یا بادام مقشر در کیسه کرباسی کرده مکرر بمالند و خشک کنند و گل را تجدید کنند تا آنکه مغز بادام یا کنجد رنگین شود به رنگ آن پس هر وقت که خواهند کوبیده روغن آن را بگیرند نوع دیگر آنکه گل بنفشه تازه را در روغن کنجد در هر رطلی سی مثقال اندازند و در آفتاب گذارند و بعد از هر چند روز صاف نموده بنفشه را تازه کنند تا رنگ و بوی بنفشه را بردارد و شراب معمول آن با شکر نافع است از برای سرفه و همچنین مربای آن جهت ذات الجنب و هیر و شوصه و وجع گرده و ادرار بول مفید .