بنای عقلایی

[ویکی فقه] اغلب امارات اصولی و قواعد فقهی از بناهای عقلایی به شمار می روند. بنای عقلا بنابر قول مشهور، رفتار جمعی عقلای عالم است و بدون تقریر معصوم واقعیتی را ثابت نمی کند. نوشتار حاضر بر این باور است که تمام بناهای عقلایی منشأ حقیقی داشته و به عقل اضطراری باز می گردد و دلیل شیوع و عمومیت آن نیز اضطرار عقلا در زندگی است. بنابراین حجیت آن به عقل باز می گردد و از این نظر علم اصول و قواعد فقه ، قابلیت تحلیل عقلی را خواهند داشت.
میان بنای عقلا و احکام عقل عملی چه نسبت حقیقی وجود دارد، و سیره حجیت خود را از چه عاملی می گیرد؟پرسش های فرعی۱. مقصود از سیره عقلا چیست و چه اقسامی دارد؟۲. منشأ پیدایش سیره عقلا چیست؟۳. اقوال موجود درباره سیره عقلا کدام است و هر کدام برای اثبات نظر خود چه ادله ای را اقامه می کنند؟۴. آیا بنای عقلا وجود خارجی دارد؟ و چه عیاری برای تعیین حدود آن می توان معرفی کرد؟
فرضیه
ییکی از ادله رایج در فقه و اصول ، سیره عقلاست. بسیار اتفاق می افتد که فقیه برای اثبات اصلی اصولی یا قاعده یا حکمی فقهی، به سیره عقلا استناد می کند. از این رو در لابه لای مباحث، از حجیت و عدم حجیت آن سخن گفته و به تعریف آن پرداخته اند. برخی از اصولیان معاصر پا را فراتر گذاشته و بحث مستقلی را در اصول سامان داده اند تا به تفصیل به تبیینِ تعریف، اقسام، حجیت و تفاوت آن با حکم عقل و عرف بپردازند.نظر مشهور اصولیان بر آن است که بنای عقلا حجیت خود را از تأیید یا عدم الردع شارع می گیرد. از این رو در سیره های مستحدثه با مشکل مواجه می شود و اغلب به عدم حجیت آن می رسد؛ زیرا به هیچ نحو نمی تواند تقریر معصوم (ع) را ثابت نماید. گاه نیز با برخی تکلف ها سعی در اثبات عدم ردع شارع نسبت به آن ها دارد.در این نوشتار برآنیم تا رابطه عقل عملی و بنای عقلا را به روشنی تبیین نماییم و با اثبات (بازگشت بناهای عقلایی، به احکام اضطراری عقل عملی)، حجیت استقلالی و به تعبیری (حجیت ذاتی) این سیره ها را به اثبات رسانیم و نشان دهیم که چگونه اصولیان در تحلیل سیره های جاری در فقه و اصول، دچار تهافت شده و بارها تا مرز تصریح به عقلی بودن رسیده اند، اما به جهت غفلت از نکته ای که توضیح آن خواهد آمد، باز هم به غیر کاشف بودن آن رأی داده و آن را نیازمند تقریر شارع دانسته اند.
آثار فقهی و اصولی بحث
...