بَنان، غلامحسین (انگرود ۱۲۹۰ـ تهران ۱۳۶۴ش)
بَنان، غلامحسین
بَنان، غلامحسین
خوانندۀ ایرانی. در خانواده ای به دنیا آمد که موسیقی را در بافت اشرافی فرهنگ خود پذیرفته بودند. آواز را از نوجوانی نزد میرزا طاهر ضیاء الذاکرین و ناصر سیف آموخت و صفحات آواز ادیبِ خوانساری را الگوی کار خود قرار داد. بعد از پایان تحصیلات متوسطه و گذراندن خدمات اداری و احراز سمت منشی مخصوص وزیر خواروبار، سید مهدی فرّخ معتصم السلطنه، به دعوت علینقی وزیری و عبدالعلی وزیری به انجمن موسیقی ملی آمد و زیرنظر روح الله خالقی، مؤسس انجمن و رهبر ارکستر آن، آثاری را اجرا کرد. بنان در همان سال های دهۀ ۱۳۲۰ش، به رادیو تهران نیز راه یافت که صفحاتی با صدای او، ویولُن حسینقلی طاطایی و ارکستر جواد معروفی ضبط شد. با دَه سال فعالیت و ضبط بیش از ۳۰۰ برنامۀ رادیویی درخشان، به شهرت رسید. از ۱۳۳۴ که ارکستر و برنامۀ گل ها، به همت داوود پیرنیا و با تلاش توان فرسای ابوالحسن صبا به راه افتاد، بنان خوانندۀ ثابت آن برنامه بود و با مجهزترین ارکسترهای رادیو، در کنار گروهی از نخبگان موسیقی رسمی کشور، اعم از آهنگ ساز، تنظیم کننده، تک نواز، و ترانه سرا، آثاری را در قالب آهنگ ترانه و برنامۀ آوازی اجرا کرد. تنها خواننده ای بود که قادر بود هم زمان آثار مکتب نوگرای علینقی وزیری و روح الله خالقی را با احاطه بر پیچیدگی های نهفته در آن ها، اجرا کند و از عهدۀ خواندن آثاری که ادامۀ سنّت موسیقی زمان گذشته بود نیز برآید. بعد از حادثۀ تصادف در جادۀ کرج (آذر ۱۳۳۶) که به نابینایی یک چشم او منجر شد، موسیقی را جدی تر دنبال کرد و از ادارۀ غلّه به سازمان تازه تأسیس رادیو تهران رفت. در ۱۳۴۵ در اعتراض به فضای غالب بر موسیقی کشور، رسماً از خواندن کناره گیری کرد و تا پایان عمر فقط به راهنمایی هنرجویان آواز می پرداخت. موسیقی شناسان معاصر، نظیر روح الله خالقی و حسینعلی ملاح، او را از لحاظ صوت، به ویژه در بم خوانی، اِشراف به معانی نهفته در اشعار، درک ممتاز از شخصیت نغمه های ایرانی و حُسن تلفیق کلام و موسیقی، از بهترین خوانندگان موسیقی عصر خود شناخته اند. حسینعلی ملّاح، کیفیت صدا و طرز خواندن او را دارای شخصیتی «اَشرافی» معرفی می کند و این صفت محسوس در صدای او و پیانوی مرتضی محجوبی، سازی که آوازش را همراهی می کرد، از مختصاتی در شیوۀ اجرای مجلسی، جمله بندی های سنجیده، تربیت ادبی و برخورد زیباشناختی او با کلام و موسیقی ناشی می شود. به نظر می رسد از لحاظ سبک اجرا و تعلق به مکتبی خاص، در نهایت پیرو ادیب خوانساری بود. در حدود ۳۶۰ برنامۀ رادیویی، ده ها ساعت برنامۀ خصوصی، و حدود ۲۵ صفحۀ گرامافون از صدای او ضبط شده است، و برگزیده ای از آن ها در سال های ۱۳۷۵ـ ۱۳۸۲ با عنوان شاخۀ گل، به انتخاب و با شرح و تفسیرهای سید علیرضا میرعلی نقی انتشار یافته است.